Horon ne ile çalınır?
Horon Ne ile Çalınır?
Horon, Karadeniz'in coşkusunu, insanının neşesini yansıtan o eşsiz halk oyunudur. Peki, bu enerjiyi sahneye taşıyan, dinleyeni anında havaya sokan o müzik nasıl hayat bulur? Horonun temelinde yatan en önemli enstrümanlar ve bunların nasıl kullanıldığına bir bakalım.
Horonun Kalbi: Tulum ve Kemençe
Horon dediğimizde aklımıza ilk gelen iki enstrüman şüphesiz tulum ve kemençe'dir. Bunlar olmadan horon düşünülemez. Tulum, özellikle Doğu Karadeniz'de, Artvin ve Rize gibi yörelerde horonun ana taşıyıcısıdır. Bir tür körüklü çalgı olan tulum, tek bir kişi tarafından hem melodi hem de eşlik sesi üretilmesini sağlar. Tulumun kendine has o gür ve güçlü sesi, horonun ritmini belirler, insanı adeta içine çeker. Bir tulum ustası, parmaklarının ve soluğunun gücüyle adeta bir orkestra yaratabilir. Örneğin, Artvin yöresinin hareketli ve seri horonları, tulumun bu virtüözlüğünü sergilemek için harika birer fırsattır.
Batı Karadeniz'e doğru ilerledikçe, özellikle Trabzon, Giresun ve Ordu gibi bölgelerde ise kemençe ön plana çıkar. Kemençe, üç telli, yayla çalınan, o kendine has tiz ve akılda kalıcı sesiyle horonun vazgeçilmezidir. Kemençe, tulum gibi tek başına tüm müziği yaratmasa da, melodiyi en ince ayrıntısına kadar işleyen, horona ruhunu veren enstrümandır. Kemençe ustaları, parmaklarının hızını ve yay hakimiyetini kullanarak hem hızlı tempolu horonları hem de daha duygusal ve lirikteki ezgileri ustaca icra ederler. Kemençenin o ince ve keskin sesi, tulumun gürlüğüyle birleştiğinde ortaya çıkan uyum gerçekten büyüleyicidir.
Ritim ve Vurgu: Davul ve Zurna
Horonun enerjisini ve ritmini pekiştiren diğer önemli enstrümanlar ise davul ve zurna'dır. Özellikle daha geniş kitlelerin olduğu düğünlerde, şenliklerde bu ikili karşımıza çıkar. Davul, horonun temel ritmini oluşturur. Vurmalı çalgıların en temel örneklerinden olan davul, o tok ve vurucu sesiyle horonun nabzını tutar. Davulcu, horonun temposunu belirler, oyuncuların hareketlerini yönlendirir.
Zurna ise, özellikle davul ile birlikte kullanıldığında, horona bambaşka bir hava katar. Zurnanın o tiz, tiz ve bazen de keskin sesi, davulun ritmiyle harmanlandığında ortaya çıkan enerji inanılmazdır. Zurnacılar, nefeslerini ustaca kullanarak, horonun ruhuna uygun melodileri çalarlar. Örneğin, bir Karadeniz düğününde horona kalkıldığında, davul ve zurnanın o coşkulu sesiyle birlikte insanlar adeta kendinden geçer.
Diğer Enstrümanlar ve Günümüzdeki Yansımalar
Elbette horon sadece bu enstrümanlarla sınırlı değildir. Yöreye ve icra edilecek horonun türüne göre farklı çalgılar da kullanılabilir. Bazı bölgelerde akordeon, klavye gibi modern enstrümanlar da horon müziğine eşlik edebilmektedir. Özellikle günümüzdeki popüler müzik grupları, horon ezgilerini farklı enstrümanlarla birleştirerek yeni yorumlar ortaya koymaktadırlar. Ancak özünde, horonun o geleneksel ruhunu taşıyan tulum ve kemençe, hala en baskın ve vazgeçilmez enstrümanlardır.
Eğer sen de horonun coşkusunu yaşamak istersen, bu enstrümanların seslerine kulak vermeni öneririm. Hangi yörenin horonunu dinlersen dinle, o toprağın ve insanının ruhunu bu müzikte bulacaksın. Bir horona katıldığında, müziğin seni nasıl yönlendirdiğini, vücudunun nasıl ritimle dans etmeye başladığını hissetmek bambaşka bir deneyimdir.