🗞️ Manisa Haber

Okuma yazma nasıl yazılır TDK?

12 Haziran 2025 Manisa Haber

"Okuma Yazma" mı, "Okuryazarlık" mı? TDK'ya Göre Doğrusu Ne?

Öncelikle şunu netleştirelim: Türk Dil Kurumu'nun (TDK) güncel sözlüğüne göre "okuma yazma" kelimesi ayrı yazılır. Yani doğru kullanım "okuma yazma" şeklindedir. Bu, okuma ve yazma eylemlerinin bir bütün olarak ifade edildiği durumlarda geçerlidir. Örneğin, bir kişinin "okuma yazma bilmediğini" söylemek gayet doğrudur.

Ancak, TDK'nın dilimize kazandırdığı ve daha geniş bir anlam taşıyan bir terim daha var: "okuryazarlık". Bu kelime, sadece harfleri tanıyıp cümle kurabilmenin ötesinde, okuduğunu anlama, yorumlama, eleştirel düşünme ve bu düşünceleri etkili bir şekilde ifade edebilme becerilerini de kapsar. Deneyimlerime göre, özellikle modern dünyada sadece "okuma yazma" bilmek yetmiyor, "okuryazarlık" seviyesini yükseltmek çok daha önemli.

"Okuma Yazma" ve "Okuryazarlık" Arasındaki Farklar ve Kullanım Alanları

"Okuma yazma" daha çok temel bir beceriyi ifade ederken, "okuryazarlık" daha derin ve çok yönlü bir yetkinliktir. TDK'nın bu konudaki yaklaşımını anlamak için birkaç örneğe bakalım:

  • Temel Seviye: "Çocuklarımızın okuma yazma öğrenmesi ilk adımdır." Bu cümlede, harfleri tanıma ve basit metinleri çözme becerisine odaklanılmıştır.
  • Gelişmiş Seviye: "Dijital çağda okuryazarlık becerileri, bilgiye ulaşma ve onu doğru değerlendirme açısından kritik öneme sahiptir." Burada ise okuduğunu anlama, kaynakları sorgulama ve bilgiyi sentezleme gibi daha karmaşık yetenekler kastedilmektedir.
  • TDK'nın Diğer Önerileri: TDK, dilimizin zenginleşmesi adına yeni kelimeler türetirken veya mevcut kelimelerin anlamlarını genişletirken hep bu derinleşme prensibini göz önünde bulundurur. "Okuryazarlık" da bu prensibin bir ürünüdür.

Unutmamak gerekir ki, bir dilin en temel işlevi iletişimdir. Bu iletişimde doğru ve anlaşılır olmak için kelimelerin doğru kullanılması esastır. TDK'nın bu konudaki rehberliği de tam olarak bu amaca hizmet eder.

"Okuma Yazma"yı Geliştirmenin Pratik Yolları

Madem bu konuya girdik, "okuma yazma" becerisini geliştirmek için neler yapabiliriz, bunlara da değinelim. Bu, sadece çocuklar için değil, yetişkinler için de geçerli.

  • Bol Bol Okuyun: Bu en klişe ama en etkili öneri. Kitap, gazete, dergi, blog... Fark etmez. Ne kadar çok okursan, kelime dağarcığın o kadar gelişir, cümle kurma becerin o kadar güçlenir. Deneyimlerime göre, günde en az 15-20 dakika ayırmak bile fark yaratır.
  • Yazma Alıştırmaları Yapın: Günlük tutmak, kısa hikayeler yazmak, hatta sosyal medyada bile düşüncelerini daha derli toplu ifade etmeye çalışmak faydalıdır. Başlangıçta 100 kelimeyle başla, sonra bunu 200'e çıkar. Önemli olan düzenli pratik.
  • Kelime Defteri Tutun: Karşına çıkan yeni kelimeleri ve anlamlarını not al. Bunları cümle içinde kullanmaya çalış. TDK'nın Güncel Türkçe Sözlük'ü de bu konuda harika bir kaynaktır. Bir günde 5-10 yeni kelime öğrenmek bile uzun vadede büyük bir birikim sağlar.
  • Sesli Okuyun: Kelimelerin telaffuzunu doğru yapmak ve metni akıcı okumak için sesli okuma çok önemlidir. Bu, hem diksiyonunu geliştirir hem de kelimelerin yazılışını pekiştirir.

Bu adımlar, "okuma yazma"nın temelini sağlamlaştırırken, aynı zamanda "okuryazarlık" seviyeni de adım adım yükseltmene yardımcı olacaktır. Unutma, dil bir kas gibidir; ne kadar çalıştırırsan o kadar güçlenir.