Akciğerde şant ne demek?

Akciğerde Şant Nedir?

Akciğerde şant deyince aklına hemen karmaşık tıbbi terimler gelmesin. Aslında bu, akciğerlerin kanı doğru şekilde işleyemediği bir durumu anlatıyor. Normalde ne olur? Kan, vücudun her yerinden topladığımız karbondioksiti akciğerlere getirir. Akciğerlerimiz de bu karbondioksiti havaya atar ve taze oksijeni kana verir. Ama bazen bu akışta bir aksaklık olur. İşte akciğerde şant tam da bu aksaklığın olduğu yer.

Kısaca, akciğer dokusunun bir kısmının yeterince havalanmadığı ancak kan akışının devam ettiği durumlara şant diyoruz. Düşünsene, kan oradan geçiyor ama oksijeni alacak hava yok. Bu, vücudun oksijenlenmesini olumsuz etkileyen bir durum.

Şant Neden Oluşur?

Akciğerde şantın oluşmasının birçok sebebi var. Bunları birkaç ana başlıkta toplamak mümkün.

1. Havayollarının Tıkanması:

Akciğerlerin içine giden yollar yani bronşlar tıkandığında kan akışı devam etse bile o bölgeye hava gitmez. Bu tıkanıklıklar şunlardan kaynaklanabilir:

• Mukus Tıkanıklığı: Özellikle KOAH (Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı) veya zatürre gibi durumlarda bronşlarda aşırı mukus birikmesi olabilir. Bu mukus, havanın geçmesini engeller.
• Bronşiyolit: Küçük hava keseciklerinin iltihaplanmasıyla oluşan bir durumdur ve özellikle bebeklerde sık görülür. Bu da havalanmayı zorlaştırır.
• Tümörler veya Yabancı Cisimler: Nadiren de olsa, bronşları tıkayan tümörler veya solunan yabancı cisimler de şanta neden olabilir.

1. Akciğer Dokusunun Hasarı:

Bazen sorun hava yollarında değil, doğrudan akciğer dokusundadır. Akciğerin bazı bölgeleri hasar gördüğünde, kan hala o bölgeden geçer ama gaz alışverişi yapılamaz.

• Pnömoni (Zatürre): Zatürrede akciğer kesecikleri sıvı ile dolar. Bu sıvı, oksijenin kana geçmesini engeller. Örneğin, ciddi bir zatürre vakasında akciğerin %20'lik bir bölümü etkilendiyse, bu %20'lik kısımda şant oluşmuş olur.
• Pulmoner Ödem: Akciğerlerde sıvı birikmesi durumudur. Kalp yetmezliği gibi nedenlerle oluşabilir ve yine hava keseciklerini doldurarak şanta yol açar.
• Atelektazi: Akciğerin bir bölümünün veya tamamının sönmesi durumudur. Bu durumda o bölgeye hava girmez ve şant oluşur.

1. Kan Damarlarında Sorunlar:

Çok nadir de olsa, akciğerdeki kan damarlarında oluşan sorunlar da şanta katkıda bulunabilir. Örneğin, akciğer embolisi durumunda, kan pıhtısı bir damarı tıkar. Bu tıkanıklığın olduğu bölgeye kan gitmez ama eğer pıhtı tam bir tıkanıklık yaratmıyorsa, yine de gaz alışverişi bozulabilir. Ancak bu daha çok "ölü boşluk" (dead space) dediğimiz farklı bir mekanizmaya girer. Şant daha çok kan akışının olduğu ama havalanmanın olmadığı durumları ifade eder.

Şantın Belirtileri ve Tanısı

Şantın en belirgin sonucu, vücudun yeterince oksijen alamamasıdır. Bu da şu belirtilere yol açabilir:

• Nefes Darlığı: En sık görülen belirtidir. Özellikle eforla artar.
• Morarma (Siyanoz): Parmak uçlarında veya dudaklarda morarma, kanın oksijenlenmediğinin bir işaretidir.
• Hızlı Nefes Alma (Takipne): Vücut oksijensiz kaldığını hissettiğinde daha hızlı nefes alarak durumu telafi etmeye çalışır.

Doktorlar tanıyı koymak için çeşitli yöntemler kullanır:

• Kan Gazı Analizi: Kandaki oksijen ve karbondioksit seviyelerini ölçerek durumun ciddiyeti hakkında bilgi verir. Düşük oksijen seviyesi (hipoksemi) şantın bir göstergesidir.
• Göğüs Röntgeni veya Bilgisayarlı Tomografi (BT): Akciğerlerin yapısını göstererek tıkanıklıkları, sıvı birikimini veya doku hasarını tespit etmeye yardımcı olur.
• Bronkoskopi: Hava yollarının içine doğrudan bakmak ve tıkanıklıkların nedenini anlamak için kullanılır.

Şantın Yönetimi ve Öneriler

Şantın tedavisi, altta yatan nedene bağlıdır. Ama genel olarak amaç, oksijenlenmeyi artırmak ve akciğerlerin daha iyi çalışmasını sağlamaktır.

• Oksijen Tedavisi: En temel yaklaşımdır. Burun kanülü veya maske ile hastaya oksijen verilir.
• Altta Yatan Nedenin Tedavisi: Eğer enfeksiyon varsa antibiyotik, sıvı birikimi varsa idrar söktürücüler, mukus tıkanıklığı varsa balgam söktürücüler kullanılır.
• Solunum Fizyoterapisi: Derin nefes alma egzersizleri, öksürme teknikleri akciğerlerin temizlenmesine ve havalanmanın artmasına yardımcı olabilir. Deneyimlerime göre, doğru teknikle yapılan fizyoterapi, hastaların kendilerini çok daha iyi hissetmelerini sağlıyor.
• Pozisyon Verme: Bazı durumlarda, hastanın belirli pozisyonlarda yatması, akciğerlerin daha iyi havalanmasına yardımcı olabilir. Örneğin, iyi havalanan akciğerin üzerine yatmak gibi.
• Ventilasyon Desteği: Şant oranı çok yüksekse ve basit oksijen tedavisi yeterli olmuyorsa, CPAP veya ventilatör gibi cihazlarla solunum desteği gerekebilir.

Eğer sen de nefes darlığı gibi belirtiler yaşıyorsan, vakit kaybetmeden bir doktora başvurmalısın. Akciğer sağlığı çok önemli ve erken teşhis, tedavin çok daha etkili olmasını sağlar.