Navarin baskını neyin sonucu?
Navarin Baskını: Nedenleri ve Sonuçları
Navarin baskını, Osmanlı İmparatorluğu için gerçekten çok talihsiz bir dönüm noktası oldu. Bu olayın kökenine indiğimizde, aslında pek çok birikmiş meselenin bir araya geldiğini görüyoruz.
Yunan İsyanı ve Avrupa Devletlerinin Müdahalesi
Öncelikle, Yunanistan'daki milliyetçi uyanış ve bağımsızlık mücadelesi en temel sebep. 1821'de başlayan bu isyan, kısa sürede Osmanlı Devleti'nin sınırlarını aşan bir boyut kazandı. Avrupa'da büyük bir sempati uyandıran Yunanistan'ın bağımsızlık davası, Rusya, İngiltere ve Fransa gibi büyük devletleri de doğrudan ilgilendirmeye başladı.
Deneyimlerime göre, bu devletlerin müdahalesinde sadece "Hristiyan kardeşlerimize yardım edelim" motivasyonu yoktu. Her birinin kendi jeopolitik çıkarları vardı:
* Rusya: Boğazlar'a inme ve sıcak denizlere ulaşma hayaliyle Yunanistan'ın bağımsızlığını kendi lehine kullanmak istiyordu. Ortodoks halkların hamisi rolünü üstlenmek de Rusya'nın bölgesel etkisini artırmasına yarıyordu.
* İngiltere: Osmanlı'nın parçalanması durumunda oluşacak güç boşluğundan ve Akdeniz'deki deniz ticareti yollarının kontrolünden endişeliydi. Ancak aynı zamanda Rusya'nın Akdeniz'e inmesini de istemiyordu. Bu nedenle dengeleri gözeterek hareket ediyordu.
* Fransa: Hem kendi prestijini artırmak hem de Osmanlı üzerindeki etkisini yaymak amacıyla Yunan meselesine dahil oldu. Ulusal çıkarları ve Akdeniz'deki konumu Fransa için belirleyiciydi.
Bu devletler, başlangıçta Osmanlı Devleti'ni baskı altına almak ve Yunanistan'a özerklik verilmesini sağlamak için diplomatik yolları denediler. Ancak bu girişimler sonuçsuz kalınca, işler askeri müdahaleye kadar vardı.
İbrahim Paşa'nın Mora Harekatı ve Yükselen Gerilim
Osmanlı Devleti'nin Mısır valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa'dan yardım istemesi de işleri tırmandırdı. Mehmet Ali Paşa, oğlu İbrahim Paşa komutasındaki kuvvetlerle Mora Yarımadası'na gönderildi. İbrahim Paşa, Mora'da Yunan isyanını bastırmakta oldukça başarılı oldu. Hatta Missolongi gibi önemli şehirleri geri aldı.
Bu durum, Avrupa devletlerinin planlarını bozdu ve daha sert önlemler almalarına neden oldu. İbrahim Paşa'nın Mora'daki operasyonları, Avrupa devletlerinin gözünde "barbarca" ve "katliamvari" olarak lanse edildi. Özellikle Fransız ve İngiliz kamuoyunda büyük bir tepki oluştu.
Londra Protokolü ve Navarin'deki Son
Avrupa devletleri, 1827'de Londra Protokolü ile Yunanistan'ın özerk bir devlet olacağını ve Osmanlı Devleti'nin de bu protokolü kabul etmesini istediler. Osmanlı Devleti bu talebi reddedince, 20 Ekim 1827'de İngiliz, Fransız ve Rus donanmaları Navarin Körfezi'nde demirli bulunan Osmanlı-Mısır donanmasına saldırdı.
Bu baskında, Osmanlı ve Mısır donanmasına ait yaklaşık 60 gemi (30'u savaş gemisi, kalanı destek gemileri) ağır hasar aldı veya tamamen batırıldı. Bu, Osmanlı donanması için tam bir felaketti. Deneyimlerime göre, bu kadar büyük bir deniz gücünün tek bir seferde imha edilmesi, Osmanlı Devleti'nin denizlerdeki gücünü ciddi şekilde sarstı.
Navarin Sonrası Etkileri
Navarin baskınının sonuçları oldukça ağırdı:
* Osmanlı'nın Askeri Zayıflığı: Bu olay, Osmanlı Devleti'nin askeri ve özellikle deniz gücü açısından ne kadar zayıfladığını net bir şekilde gösterdi. Avrupa devletlerinin teknik ve organizasyonel üstünlüğü ortadaydı.
* Yunanistan'ın Bağımsızlığı: Navarin'deki yenilgi, Yunanistan'ın bağımsızlık mücadelesini fiilen garantiledi. Kısa bir süre sonra, 1830'da imzalanan Edirne Antlaşması ile Yunanistan resmen bağımsız bir devlet oldu.
* Rusya'nın Artan Etkisi: Bu olay, Rusya'nın Balkanlar ve Akdeniz'deki nüfuzunu artırmasına zemin hazırladı. Birkaç yıl sonra Rusya, Osmanlı'ya karşı savaş açacak ve bu savaş da Kırım Savaşı'na kadar uzanan bir dizi gelişmeyi tetikleyecekti.
* İç Politika ve Dış İlişkiler: Navarin yenilgisi, Osmanlı Devleti içinde de büyük bir sarsıntı yarattı. Batı'ya karşı daha dikkatli ve dengeci bir politika izleme gerekliliği daha net ortaya çıktı.
Eğer sen de Osmanlı tarihi veya Avrupa devletlerinin siyaseti üzerine çalışıyorsan, bu olayları bir bütün olarak ele almak faydalı olacaktır. Navarin, sadece bir deniz savaşı değil, aynı zamanda büyük güçlerin çıkar çatışmalarının ve milli mücadelelerin bir kesişim noktasıdır.