Sartre'a göre insanın özünü ne oluşturur?

Jean-Paul Sartre, 20. yüzyılın en etkili filozoflarından biri olarak kabul edilir ve varoluşçuluk akımının önde gelen temsilcilerindendir. Onun felsefesinin temelinde, insanın özgürlüğü ve sorumluluğu yatar. Peki, Sartre'a göre insanın özünü ne oluşturur? Bu sorunun cevabı, Sartre'ın "varoluş özden önce gelir" şeklindeki meşhur sözünde gizlidir.

Varoluş Özden Önce Gelir Ne Anlama Gelir?

Sartre'a göre, bir nesne (örneğin bir bıçak) tasarlanırken önce özü belirlenir; yani ne işe yarayacağı, nasıl kullanılacağı düşünülür. Ancak insan için durum farklıdır. İnsan önce var olur, dünyaya gelir ve sonra kendi özünü kendisi yaratır. Bu demektir ki, insan doğuştan bir öze sahip değildir. İnsan, eylemleriyle, seçimleriyle ve kararlarıyla kendi kimliğini, kendi anlamını inşa eder.

Özgürlük ve Sorumluluk

Sartre'ın felsefesinde özgürlük, insanın en temel özelliğidir. İnsan, sürekli olarak seçim yapmak zorundadır ve bu seçimler onu o yapar. Ancak özgürlük beraberinde sorumluluğu da getirir. İnsan, sadece kendi eylemlerinden değil, tüm insanlığın eylemlerinden de sorumludur. Çünkü her seçimimiz, bir değer yargısıdır ve bu değer yargısı, tüm insanlık için geçerli bir örnek oluşturur.

Kötü Niyet (Mauvaise Foi)

Sartre, insanın özgürlüğünden kaçmak ve sorumluluktan kurtulmak için başvurduğu bir durumu "kötü niyet" (mauvaise foi) olarak tanımlar. Kötü niyet, kişinin kendi özgürlüğünü inkar etmesi, kendisini toplumun veya başkalarının beklentilerine göre tanımlamasıdır. Örneğin, "Ben sadece bir garsonum" diyerek sorumluluktan kaçmak, kötü niyete bir örnektir. Sartre'a göre, insan otantik bir yaşam sürmek için kötü niyeti aşmalı ve kendi özgürlüğünün farkına varmalıdır.

Sonuç olarak, Sartre'a göre insanın özü, doğuştan verilen bir şey değildir; insanın varoluşuyla birlikte şekillenir. İnsan, özgürdür ve bu özgürlük beraberinde büyük bir sorumluluk getirir. Otantik bir yaşam sürmek için, bu özgürlüğün ve sorumluluğun farkında olmak ve kendi seçimlerimizle kendi özümüzü yaratmak gereklidir.