Tanzimat döneminde hangi ölçü?

Tanzimat Dönemi, Türk edebiyatında Batı etkisinin hissedilmeye başlandığı, önemli değişimlerin yaşandığı bir dönemdir. Bu değişimler sadece içerikte değil, edebi ölçülerde de kendini göstermiştir. Gelin, bu dönemde hangi ölçülerin kullanıldığına yakından bakalım.

Tanzimat Döneminde Aruzun Yeri

Tanzimat Dönemi şairleri, divan edebiyatının temel ölçüsü olan aruz ölçüsünü kullanmaya devam etmişlerdir. Ancak, aruzun kalıplaşmış yapısından sıyrılmaya ve yeni denemeler yapmaya başlamışlardır. Özellikle Şinasi ve Namık Kemal gibi isimler, aruzun Türkçeye daha yatkın hale getirilmesi için çaba göstermişlerdir. Vatan, millet, hürriyet gibi yeni temaların aruzla ifade edilmesi, bu ölçünün esnekliğini artırmıştır.

Hece Ölçüsüne Dönüş Denemeleri

Aruzun yanı sıra, halk şiirinin temel ölçüsü olan hece ölçüsü de Tanzimat Dönemi’nde yeniden popülerlik kazanmaya başlamıştır. Özellikle Ziya Gökalp, hece ölçüsünü savunmuş ve bu ölçüyle şiirler yazarak milli bir dil ve edebiyat oluşturma amacına hizmet etmiştir. Ancak, hece ölçüsü bu dönemde aruz kadar yaygın kullanılmamıştır. Daha çok, milli duyguları ve halka yönelik konuları işleyen şiirlerde tercih edilmiştir.

Batı Edebiyatının Etkisi: Serbest Ölçüye Doğru

Tanzimat Dönemi'nde Batı edebiyatının etkisiyle birlikte serbest ölçüye yönelik ilk adımlar atılmaya başlanmıştır. Ancak, serbest ölçü bu dönemde henüz tam olarak yerleşmemiştir. Daha çok, aruz ve hece ölçüsünün kalıplarını kırmaya yönelik denemelerde görülür. Özellikle Abdülhak Hamit Tarhan gibi yenilikçi şairler, serbest ölçüye yakın şiirler yazarak bu alanda öncülük etmişlerdir. Bu denemeler, sonraki dönemlerde serbest ölçünün yaygınlaşmasına zemin hazırlamıştır.

Tanzimat Dönemi, edebi ölçüler açısından bir geçiş dönemi olmuştur. Aruzun hakimiyeti devam ederken, hece ölçüsüne dönüş denemeleri ve serbest ölçüye yönelik ilk adımlar, Türk edebiyatının geleceği için önemli işaretler vermiştir.