Hortum Türkiye'de en çok nerede görülür?
Türkiye'de hortumlar aslında pek çok yerde görülebiliyor ama bazı bölgelerde bu doğa olayıyla daha sık karşılaşıyoruz. Özellikle Akdeniz kıyıları ve Ege'nin güney kesimleri, hortumların oluşumu için elverişli atmosferik koşullara sahip. Bu durumun temel nedeni ise hem denizden gelen nemli havanın hem de karadan gelen kararsız hava kütlelerinin aynı anda etkili olabilmesi. Bildiğim kadarıyla, bu etkileşim sonucunda girdaplar oluşuyor ve bazen bu girdaplar yere kadar inerek hortum halini alıyor.
Hangi Bölgeler Daha Riskli?
Özellikle Mersin, Adana, Hatay gibi Akdeniz illerinin yanı sıra, İzmir, Aydın ve Muğla gibi Ege kıyı şeritlerinde hortum vakalarına daha sık rastlanıyor. Elbette bu, diğer bölgelerde hiç görülmeyeceği anlamına gelmiyor. Mesela geçen yıllarda İç Anadolu'da da hortum olayları yaşandı. Ancak genel eğilim, kıyı bölgelerinde yoğunlaşmış durumda. Bu bölgelerde hem deniz suyu sıcaklığının yeterince yüksek olması hem de karadan gelen sıcak ve nemli hava kütlelerinin birleşimi, süper hücre denilen devasa fırtına bulutlarının oluşmasını tetikliyor. Bu bulutlar da ne yazık ki hortumları doğurabiliyor. Hatırlıyorum, 2017'de Adana'da yaşanan büyük hortumda evlerin çatılarının uçtuğunu, ağaçların söküldüğünü görmüştük. Bu tür olaylar can ve mal kaybına yol açabiliyor.
Neden Bu Bölgeler?
Peki neden bu bölgeler daha çok etkileniyor, hiç düşündün mü? Aslında işin sırrı, atmosferdeki dengesizliklerde yatıyor. Yaz aylarında, özellikle öğleden sonra ve akşam saatlerinde, kara ve deniz arasındaki sıcaklık farkları belirginleşiyor. Denizden gelen serin ve nemli hava, ısınan karadan gelen sıcak ve kuru hava ile karşılaştığında bir tür "yarış" başlıyor. Bu yarış, dikey rüzgar kesmesi dediğimiz olayı yaratıyor. Yani atmosferin farklı yüksekliklerindeki rüzgarların hem hızları hem de yönleri değişiyor. Bu durum, havada bir dönme hareketi başlatıyor ve yeterli nem ve kararsızlık varsa, bu dönme hareketi giderek hızlanıp yere doğru uzayarak hortumu oluşturuyor. Özellikle sıcak ve nemli bir yaz gününde ani bir fırtına ve gök gürültüsü duyarsan, tetikte olmakta fayda var.
Hortum Anında Ne Yapmalı?
Eğer bir hortumun yaklaştığını fark ederseniz, panik yapmadan önlem almak çok önemli. Bildiğim kadarıyla, en güvenli yer sağlam binaların içindeki bodrum katları veya sığınaklar. Dışarıda, arabada veya hafif yapılı binalarda bulunmak çok riskli. Arabadaysanız, hemen en yakın sağlam binaya geçmeye çalışın. Açık alandaysanız, yere yatıp başınızı ellerinizle korumanız önerilir. Unutmamalıyız ki, hortumlar sadece kendi içinde dönen bir rüzgar değil, aynı zamanda etrafındaki her şeyi fırlatabilen bir güç. Bu nedenle, en sağlam yapıların içinde ve mümkünse alçak seviyelerde kalmak hayati önem taşıyor.