x86 ve x64 işlemci türleri arasındaki fark nedir?

x86 ve x64 İşlemci Türleri Arasındaki Fark Nedir?

Eski bilgisayarım 32-bit, yenisi 64-bit. Neden böyle bir ayrım var, ne işe yarıyor dersen, asıl fark işlemcinin kullanabildiği bellek miktarı ve işleyebileceği veri miktarında yatıyor. Kısaca açıklayayım.

Bellek Adresleme Kapasitesi: Farkı Yaratan Temel Şey

İşlemcinin RAM'e (yani bilgisayarının geçici hafızasına) ne kadar erişebildiğini belirleyen şey, kaç bitlik bir adresleme yapabildiğidir.

• x86 (32-bit) işlemciler: En fazla 4 GB RAM adresleyebilirler. Teknik olarak 2^32 adres satırı var, bu da yaklaşık 4 milyar adres demek. Her adres bir baytı temsil ettiğinden, toplam 4 GB RAM’e erişim sağlar. Bu, günümüz standartlarına göre oldukça kısıtlı.
• x64 (64-bit) işlemciler: Teorik olarak 16 exabyte (EB) RAM adresleyebilirler. Bu, akıl almaz bir rakam. 1 EB = 1 milyar GB. Yani, pratikte bilgisayar üreticilerinin ve anakartların desteklediği kadar RAM kullanabilirsin. Günümüzde ortalama bir bilgisayar 8 GB, 16 GB veya daha fazla RAM ile gelirken, 64-bit işletim sistemi ve işlemci olmadan bu kapasitenin tamamından faydalanmak imkansız.

Deneyimlerime göre, eğer bilgisayarında 4 GB'tan fazla RAM varsa ve bunu tam olarak kullanmak istiyorsan, kesinlikle 64-bit bir işletim sistemine ihtiyacın var. Yoksa o RAM'in bir kısmı boşa gidecektir.

Performans ve Veri İşleme: Hız Farkı Nereden Kaynaklanıyor?

İşlemciler, bir kerede kaç bit veri işleyebileceklerini de bu "bit" sayısı belirler.

• x86 işlemciler: Bir seferde 32 bitlik verileri işlerler. Bu, temel işlem birimidir.
• x64 işlemciler: Bir seferde 64 bitlik verileri işleyebilirler. Bu, aynı sürede iki katı kadar veri işleme potansiyeli demektir. Bu durum özellikle büyük veri setleriyle çalışan uygulamalar, video düzenleme, 3D modelleme, karmaşık hesaplamalar ve tabii ki modern oyunlar için ciddi bir performans artışı sağlar.

Bu farkı, sanki tek şeritli bir yolda giden araçlar ve çift şeritli bir otobanda giden araçlar gibi düşünebilirsin. Çift şeritli otobanda daha fazla araç daha hızlı gidebilir.

Uyumluluk ve Yazılım: Hangi Yazılımlar Hangi İşlemcide Çalışır?

Bu konu biraz kafa karıştırıcı olabilir, ama temel prensip şu:

• 64-bit sistemler, 32-bit yazılımları çalıştırabilir. Bunun için işletim sisteminin içindeki özel uyumluluk katmanları sayesinde 32-bitlik programlar x64 işlemcide sorunsuz çalışır. Yani, eski 32-bit programların varsa, 64-bit bir bilgisayarda da onları kullanmaya devam edebilirsin.
• 32-bit sistemler, 64-bit yazılımları çalıştıramaz. Çünkü 32-bit işlemci, 64-bit yazılımın gerektirdiği veri işleme kapasitesine ve bellek adresleme yeteneğine sahip değildir.
• 64-bit yazılımlar, 64-bit sistemlerde daha iyi performans gösterir. Çünkü bu yazılımlar, işlemcinin tüm özelliklerinden faydalanacak şekilde tasarlanmıştır.

Pratik bir ipucu olarak, yeni bir yazılım indirirken veya yeni bir oyun alırken, mutlaka 64-bit sürümünü tercih etmeye çalış. Hem daha fazla RAM kullanabilir hem de daha iyi performans alırsın.

Hangi Sistemi Kullanmalısın?

Günümüzde neredeyse tüm yeni bilgisayarlar 64-bit işlemci ve 64-bit işletim sistemi ile geliyor. Eğer bilgisayarın eski değilse, büyük ihtimalle sen de 64-bit kullanıyorsundur. Kendi sistemini öğrenmek için Windows'ta "Ayarlar" -> "Sistem" -> "Hakkında" kısmına bakabilirsin. Orada "Sistem türü" bölümünde 32-bit mi yoksa 64-bit mi işletim sistemine sahip olduğun yazar.

Eğer bilgisayarında 4 GB'tan az RAM varsa ve çok temel işlemler (internet gezintisi, basit ofis uygulamaları gibi) yapıyorsan, 32-bit işletim sistemi hala işini görebilir. Ancak genel kullanımda, performanslı bir deneyim için kesinlikle 64-bit şart. Özellikle biraz daha bilgisayar konusunda meraklıysan veya ileride sistemini yükseltmeyi düşünüyorsan, 64-bit senin için en doğru seçenek olacaktır.