Yıl başı bitişik mi?
Yılbaşı Giderleri Bitişik mi, Ayrı mı?
Yılbaşı harcamaları konusunda sıkça sorulan bir soru var: "Yılbaşı giderleri bitişik mi yazılır, ayrı mı?" Bu, Türk Dil Kurumu'nun (TDK) yazım kurallarına göre net bir cevabı olan bir konu. Aslında kafa karıştırıcı gibi görünse de, mantığını kavradığında oldukça basit. Önemli olan, kelime gruplarının anlam bütünlüğünü koruyup korumadığını ayırt edebilmek.
"Bitişik mi?" sorusunun cevabı hayır. Yani "yılbaşı giderleri" ifadesini bitişik yazmak doğru değil. TDK'nın yazım kurallarına göre, anlamları veya görevleri birbirine bağlı olarak kullanılan kelimeler ayrı yazılır. "Yılbaşı" zaten tek başına bir kelime grubu oluşturuyor. "Giderleri" de bu "yılbaşı" ile ilgili olan harcamaları ifade ediyor. Bu iki kelimeyi bitişik yazmak, anlamı bozacaktır.
Neden Ayrı Yazıyoruz?
Deneyimlerime göre, çoğu insan "yılbaşı" kelimesini tek bir kavram olarak düşünüp yanına gelen eklerle bitişik yazma eğiliminde oluyor. Ancak burada önemli olan, "yılbaşı"nın kendisinin bir tamlama olmasıdır. "Yılbaşı" dediğimizde, yeni yılın başlangıcını, o dönemi kastederiz. Buna eklenen "-ı" ise belirtme hal ekidir.
Örnek vermek gerekirse:
- "Yılbaşı hediyeleri": Burada "yılbaşı" tamlaması, "hediyeler" kelimesiyle birleşiyor. TDK'ya göre bu ayrı yazılır.
- "Yılbaşı kutlamaları": Aynı şekilde, "yılbaşı" ile ilgili kutlamalar demek. Ayrı yazılması gereken bir tamlama.
- "Yılbaşı eğlencesi": Eğlencenin yılbaşına ait olduğunu belirtiyor. Yine ayrı yazılır.
Bu tür durumlarda, eğer kelime grubunun anlamı bozuluyorsa veya anlamı güçlendiren yeni bir kelime oluşmuyorsa, ayrı yazmak kuraldır. "Yılbaşısı" gibi bir kelime Türkçede mevcut değil. Bu yüzden "yılbaşı"nın üzerine gelen çekim ekleri (iyelik, hal ekleri gibi) her zaman ayrı yazılır.
Rakamlarla Yılbaşı Harcamaları
Yılbaşı harcamaları konusu sadece yazımla sınırlı değil, aynı zamanda bütçeyi de yakından ilgilendiriyor. Ülkemizdeki ortalama yılbaşı harcamalarına baktığımızda, özellikle hediyelik eşya, yiyecek-içecek ve organizasyon masraflarının öne çıktığını görüyoruz. Geçmiş yıllardaki verilere göre, ortalama bir ailenin yılbaşı için ayırdığı bütçe, asgari ücretin yaklaşık %10-15'ine denk gelebiliyor. Bu da yaklaşık 1.500 TL ile 2.500 TL arasında bir rakama tekabül ediyor diyebiliriz (bu rakamlar yıla ve ekonomik duruma göre değişiklik gösterebilir).
Pratik ipucu: Harcamalarınızı planlarken, önceden bir liste yapın. Kimlere ne kadar harcayacaksınız belirleyin. Bu, son dakika panikleriyle aşırı harcama yapmanızı engeller. Örneğin, hediye bütçenizi 500 TL olarak belirleyip, kişi başı 100 TL şeklinde dağıtabilirsiniz.
Samimi Tavsiyeler: Kendi Yılbaşı Bütçenizi Yönetin
Deneyimlerime göre, yılbaşı sadece harcama yapmak değil, aynı zamanda keyifli vakit geçirmektir. Bazen en güzel hediyeler parayla alınmaz. Sevdiklerinize el emeği göz nuru bir hediye yapmak, birlikte pişireceğiniz özel bir akşam yemeği veya sadece sohbet dolu bir gece, paha biçilmezdir. Bütçenizi zorlamadan, samimi ve anlamlı bir yılbaşı geçirebilirsiniz.
Öneri: Eğer bütçeniz kısıtlıysa, arkadaşlarınızla veya ailenizle ortak bir hediyeleşme sistemi kurabilirsiniz. Böylece her biriniz tek bir kişiye daha büyük bir hediye verebilir veya hediye verme yükünü paylaşabilirsiniz. Ya da evde bir tema belirleyip (örneğin, retro bir parti) herkesin evindeki malzemelerle bu temaya uygun bir sunum yapmasını sağlayabilirsiniz. Bu hem eğlenceli hem de bütçe dostu bir seçenek olacaktır.