Akreditif sözleşme türleri nelerdir?
Akreditif Sözleşme Türleri: İşlemlerini Kolaylaştıracak Bilgiler
Akreditifler, özellikle uluslararası ticarette ödeme güvencesi sağlayan, bankalar aracılığıyla yürütülen önemli finansal araçlardır. Bu araçların çeşitli türleri, farklı ticari senaryolara uyum sağlamak için geliştirilmiştir.
Temel Akreditif Türleri ve Kullanım Alanları
En sık karşılaşılan akreditif türleri arasında teyitli ve teyitsiz akreditifler gelir. Deneyimlerime göre, bu ayrım en temel ve en kritik olanıdır.
* Teyitsiz Akreditif: İhracatçının ülkesindeki bankanın, ithalatçının ülkesindeki bankanın ödeme taahhüdünü teyit etmediği durumdur. Bu, lehtar (ihracatçı) için daha az güvence anlamına gelir. Eğer ödeme yapması beklenen banka batarsa veya ödeme yapamaz hale gelirse, ihracatçının alacağı riske girer. Türkiye'de standart akreditifler genellikle teyitsizdir ve sadece alıcı bankanın taahhüdüne dayanır. Örneğin, bir Türk ihracatçının Almanya'daki bir alıcıyla yaptığı işlemde, sadece Alman bankasının taahhüdü geçerlidir.
* Teyitli Akreditif: İhracatçının ülkesindeki bir bankanın, ödeme taahhüdünü ek olarak teyit ettiği akreditif türüdür. Bu, ihracatçı için ciddi bir ek güvencedir. Çünkü ödeme taahhüdünü hem akreditifi açan ithalatçı bankası hem de ihracatçının ülkesindeki teyit bankası verir. Teyit bankası, eğer akreditifi açan banka ödeme yapamazsa, bizzat ödemeyi yapma yükümlülüğünü üstlenir. Bu tür akreditifler, yüksek riskli ülkelere yapılan ihracatlarda veya bankanın güvenilirliğinden şüphe duyulan durumlarda tercih edilir. Bu ek güvence için genellikle bir bedel (teyit komisyonu) alınır. Örneğin, riskli bir ülkeye ihracat yapan bir firma, İngiltere'deki bir banka aracılığıyla akreditifine teyit ekleyerek uluslararası bir büyük bankanın güvencesini sağlayabilir. Teyit bankası, genellikle akreditif tutarının %0.1 ile %1'i arasında değişen bir komisyon alabilir.
Ödeme Şekline Göre Akreditifler
Akreditifler, ödemenin ne zaman yapılacağına bağlı olarak da farklılaşır. Bu, nakit akışınızı yönetmek ve riskinizi dağıtmak açısından önemlidir.
* Görülebilir Akreditif (Sight Letter of Credit): Belgeler ibraz edildiğinde ve banka tarafından uygun bulunduğunda, bankanın derhal ödeme yapmayı taahhüt ettiği akreditif türüdür. Bu, ihracatçı için en hızlı ödeme şeklidir. Belgelerin uygunluğu incelendikten sonra genellikle birkaç iş günü içinde ödeme hesaba geçer. Örneğin, 50.000 USD tutarındaki bir mal sevkiyatı için açılan görülebilir akreditif, uygun belgeler sunulduğunda bankanın bu tutarı 2-3 iş günü içinde ihracatçıya ödemesini sağlar.
* Vadeli Akreditif (Usance Letter of Credit) veya Kabul Kredili Akreditif: Belgeler ibraz edildiğinde ve uygun bulunduğunda, bankanın belirli bir vade sonunda ödeme yapmayı taahhüt ettiği akreditif türüdür. Bu vade, genellikle belgelerin ibraz edildiği tarihten veya malların sevkiyat tarihinden sonra belirli bir süre olabilir (örneğin, belgelerin ibrazından 90 gün sonra). Bu, ithalatçıya malı teslim alıp satması için ek bir süre tanır ve nakit akışını daha esnek hale getirir. İhracatçı için ise bu, alacaklarını daha uzun süre bekleteceği anlamına gelir. Vadeli akreditiflerde bankalar genellikle bir "kabul komisyonu" alırlar. Örneğin, 120 gün vadeli bir akreditifte, banka kabul işleminden dolayı %0.5 ile %1.5 arasında bir komisyon alabilir.
Özel Amaçlı Akreditifler
Bazı durumlarda, ticari işlemleri kolaylaştırmak ve riskleri yönetmek için özel amaçlı akreditifler kullanılır.
* Döнер Akreditif (Revolving Letter of Credit): Belirli bir süre içinde veya belirli bir toplam tutara ulaşılana kadar, ödenen tutarın tekrar kullanılabilir hale geldiği akreditif türüdür. Bu, sürekli mal alımı veya satımı yapan firmalar için avantajlıdır. Tek seferde büyük bir tutarla uğraşmak yerine, döner akreditif ile belirli periyotlarda sürekli mal alımı yapılabilir. Örneğin, bir şirket ayda 100.000 USD'lik malzeme alımı için 1 milyon USD'lik döner bir akreditif kullanabilir. Bu, ilk 100.000 USD ödendikten sonra, akreditifin tekrar 1 milyon USD'lik limitine döneceği anlamına gelir. Bu, tek seferde tüm finansman yükünü hafifletir.
* Karşılıklı Akreditif (Back-to-Back Letter of Credit): Bir ana akreditife dayanarak, lehtarın bu ana akreditifi teminat göstererek başka bir bankadan yeni bir akreditif açtırmasıdır. Bu genellikle aracılık yapan (middleman) firmalar tarafından kullanılır. Ana akreditiften elde edilen fonlar, aracının kendi tedarikçisine ödeme yapmak için kullanılır. Burada dikkat edilmesi gereken en önemli nokta, açılan ikinci akreditifin şartlarının, ana akreditif ile birebir aynı olmaması, ancak ana akreditifin ödemesi gelmeden kendi tedarikçisine ödeme yapabilmek için gerekli tüm unsurları içermesidir. Bu yapılandırılırken, akreditif tutarının genellikle ana akreditif tutarının %100'ünden daha az olması ve vade tarihlerinin ana akreditifinkinden önce olması istenir.
Bu türleri anlamak, sizin de ticaret yaparken hangi akreditifin sizin için en uygun olduğunu belirlemenize yardımcı olacaktır. Bankanızla görüşerek, işleminizin niteliğine göre en uygun akreditif türünü ve şartlarını detaylıca konuşmanızı her zaman tavsiye ederim.