Mecelle nedir, kim tarafından ne zaman yazıldı?

Mecelle, Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinde hazırlanmış, İslam hukukuna dayalı bir medeni kanundur. Hukuk tarihimizin en önemli eserlerinden biri olan Mecelle, uzun yıllar boyunca Osmanlı toplumunda ve daha sonra Türkiye Cumhuriyeti'nde de uygulanmıştır. Peki, Mecelle tam olarak nedir, kim tarafından yazıldı ve ne zaman yürürlüğe girdi? İşte detaylar!

Mecelle Nedir?

Mecelle, tam adıyla Mecelle-i Ahkâm-ı Adliyye, Osmanlı Devleti’nde 1869-1876 yılları arasında Ahmet Cevdet Paşa başkanlığındaki bir komisyon tarafından hazırlanmış İslam hukuku kaynaklı bir medeni kanundur. İslam hukukunun Hanefi mezhebine göre hazırlanmış olup, borçlar hukuku, eşya hukuku, yargılama usulü gibi birçok alanda düzenlemeler içermektedir. Amaç, dağınık haldeki hükümleri bir araya getirerek hukuk birliğini sağlamak ve adaleti tesis etmektir.

Mecelle'nin Yazarı: Ahmet Cevdet Paşa

Mecelle’nin hazırlanmasında en büyük pay sahibi olan kişi Ahmet Cevdet Paşa’dır. Dönemin önemli devlet adamlarından, tarihçi ve hukukçusu olan Ahmet Cevdet Paşa, başkanlığını yaptığı komisyon ile birlikte titiz bir çalışma yürütmüştür. Çalışma sürecinde İslam hukukunun temel kaynaklarına başvurulmuş, farklı hukuk ekolleri incelenmiş ve dönemin ihtiyaçlarına uygun bir kanun metni oluşturulmaya çalışılmıştır. Mecelle, Ahmet Cevdet Paşa ve ekibinin özverili çalışmaları sayesinde ortaya çıkmıştır.

Mecelle Ne Zaman Yazıldı ve Yürürlüğe Girdi?

Mecelle’nin hazırlanmasına 1869 yılında başlanmış ve 1876 yılında tamamlanarak yürürlüğe girmiştir. Toplamda 16 kitaptan oluşan Mecelle, Osmanlı Devleti’nin hukuk sisteminde önemli bir yere sahip olmuş ve uzun yıllar boyunca uygulanmıştır. Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasının ardından da bir süre daha yürürlükte kalmış, 1926 yılında İsviçre Medeni Kanunu’nun kabulüyle birlikte yürürlükten kaldırılmıştır.

Mecelle, Osmanlı hukuk sisteminin önemli bir parçası olmasının yanı sıra, hukuk tarihimiz açısından da büyük bir değere sahiptir. Ahmet Cevdet Paşa ve ekibinin titiz çalışmalarıyla ortaya çıkan bu eser, o dönemin hukuk anlayışını ve toplumsal yapısını anlamak için önemli bir kaynaktır.