Ingiliz karbonatı ile normal karbonat aynı mı?
İngiliz Karbonatı mı, Normal Karbonat mı? Farkları Neler?
Merhaba! Mutfakta, temizlikte derken sürekli karşımıza çıkan bu iki terim kafa karıştırıcı olabiliyor, değil mi? Deneyimlerime göre, aslında aralarında büyük bir fark yok, ama işte püf noktaları var.
Öncelikle şunu netleştirelim: İngiliz karbonatı dediğimiz şey, sodyum bikarbonattır (NaHCO₃). Yani marketlerde, eczanelerde veya aktarlarda "karbonat" diye satılan ürün de genellikle aynıdır. Kimyasal formülü ve yapısı değişmez. Peki neden isimleri farklılaştı?
- "İngiliz Karbonatı" Teriminin Kökeni ve Kullanımı
"İngiliz karbonatı" terimi, zamanında bu ürünü ilk üreten ve yaygınlaştıran İngiliz firmalarına ithafen kullanılmış olabilir. Hani bazen markalar ürünleriyle özdeşleşir ya, işte biraz öyle bir durum. Günümüzde bu adlandırma daha çok ülkemizde yaygınlaştı. Aslında kastettiğimiz, yemeklerde kabartma tozu olarak veya temizlikte kullanılan sodyum bikarbonattır. Bunun dışında bir de sodyum karbonat (çamaşır sodası) diye bir şey var ki, o bambaşka! Karıştırmamak lazım.
- Sodyum Bikarbonatın Mutfaktaki Gücü
Mutfakta en sık karşılaştığımız kullanım alanı bu. Keklerin, poğaçaların, kurabiyelerin kabarmasını sağlar. Nasıl mı? Asitli bir maddeyle (yoğurt, limon suyu, elma püresi gibi) bir araya geldiğinde karbondioksit gazı açığa çıkarır ve bu gaz hamurun içinde baloncuklar oluşturarak kabarmasını sağlar. Oranlar önemlidir tabii. Örneğin, bir kek tarifinde yaklaşık 1 çay kaşığı karbonat kullanılıyorsa, bu genelde 1.5 çay kaşığı kabartma tozuna denk gelir. Çünkü kabartma tozu zaten içinde asit ve bazın hazır karışımıdır. Karbonatı tek başına kullanacaksanız, tarifte mutlaka bir asit kaynağı olmalı.
- Temizlikte Karbonatın Sihirli Dokunuşu
Deneyimlerime göre, ev temizliğinde karbonatın yerini başka hiçbir şey tutamaz. Hafif aşındırıcı özelliği sayesinde yüzeyleri çizmeden derinlemesine temizler. Kötü kokuları da nötralize etme özelliği var.
- Fırın Temizliği: Fırının içindeki yanmış yağ lekelerine biraz su ekleyerek hazırladığın karbonat macununu sür, birkaç saat bekletip nemli bir bezle sil. İz kalmadığını göreceksin.
- Lavabo ve Ocaklar: Bulaşık deterjanıyla birlikte kullanarak lavabo ve ocaklardaki inatçı lekeleri kolayca çıkarabilirsin.
- Koku Giderici: Buzdolabının içine bir kap karbonat koymak, hem buzdolabındaki hem de mutfaktaki kötü kokuları içine çeker. Halıların üzerine serpip bir süre bekletip sonra elektrik süpürgesiyle çekmek de halıların tazelenmesini sağlar.
- Kireç Çözücü: Çaydanlık, su ısıtıcısı gibi yerlerdeki kireçlenmeleri gidermek için biraz karbonat ve su ile kaynatmak harika sonuç verir.
- Sodyum Bikarbonat vs. Sodyum Karbonat (Çamaşır Sodası)
İşte en çok karıştırılan nokta burası. Sodyum bikarbonat (yemek sodası, İngiliz karbonatı) daha nazikken, sodyum karbonat (çamaşır sodası) daha alkalidir ve temizlikte daha güçlüdür. Çamaşır sodası, sodyum bikarbonattan daha fazla sodyum ve daha az hidrojen içerir. Bu da onu daha güçlü bir yağ ve kir sökücü yapar.
- pH Değeri: Sodyum bikarbonatın pH değeri yaklaşık 8.3 iken, sodyum karbonatın pH değeri 11 civarındadır. Bu fark, temizlik gücünü doğrudan etkiler.
- Kullanım Alanları: Çamaşır sodası çamaşır yıkamada, ağır kirleri temizlemede kullanılır. Cildinize temas ettirmemeye özen göstermelisiniz. Yemek sodası ise hem mutfakta hem de daha hassas temizliklerde tercih edilir.
Özetle, marketten aldığın "karbonat" genellikle İngiliz karbonatı dediğimiz sodyum bikarbonattır ve hem mutfakta hem de ev temizliğinde güvenle kullanabilirsin. Sadece sodyum karbonatla karıştırmadığından emin ol. Eğer tariflerde kabartma tozu gerekiyorsa, direk kabartma tozu kullan. Karbonat ile tek başına istediğin kabarmayı elde edemeyebilirsin çünkü ona eşlik edecek bir asit kaynağına ihtiyacı var.