Iş kazası en çok hangi hatadan doğar?
İş Kazalarının En Yaygın Kaynağı: Hatalar ve Önleme Yolları
İş kazaları maalesef hayatımızın bir gerçeği. Ama çoğu zaman bu kazaların arkasında basit ama göz ardı edilen hatalar yatıyor. Tecrübelerime göre, iş kazalarının en büyük nedeni, temel güvenlik kurallarının ihlali ve yeterli önleyici tedbirlerin alınmaması.
Verilere baktığımızda, %80'den fazla iş kazasının önlenebilir olduğunu görüyoruz. Bu oran bile ne kadar basit hataların büyük sonuçlar doğurabileceğini gösteriyor. Peki, bu hatalar neler ve nasıl önüne geçebiliriz?
- Yetersiz Eğitim ve Bilinçsizlik
Bir işe başlarken veya yeni bir görev üstlenirken, o işin tüm risklerini ve güvenli çalışma yöntemlerini öğrenmek şart. Yetersiz eğitim, en basit ekipmanı bile tehlikeli hale getirebilir. Düşünsene, bir operatörün makineyi doğru kullanmadığını veya bir kimyasalın nasıl güvenli bir şekilde depolanacağını bilmediğini.
- Örnek: Bir depo çalışanı, ağır bir yükü kaldırırken doğru pozisyonu bilmediği için belini sakatlayabilir. Bu, aslında birkaç dakikalık doğru eğitimle önlenebilecek bir durum.
- Rakam: SGK verileri, iş kazalarının önemli bir kısmının, çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinin yetersizliğinden kaynaklandığını gösteriyor.
Pratik Öneri: İşveren olarak, yeni başlayan her çalışana detaylı bir oryantasyon ve düzenli tazeleme eğitimleri sunmalısın. Çalışan olarak da, anlamadığın bir konu varsa sormaktan çekinme. Güvenliğin senin de hakkın.
- Dikkatsizlik ve Kurallara Uymama
Bu, belki de en sık karşılaştığımız ve en can sıkıcı hata türü. "Bir şey olmaz", "zaten az kaldı", "bu seferlik böyle olsun" düşünceleri, felaketin kapısını aralayabilir. Acelecilik, yorgunluk veya basit bir dikkatsizlik anı, geri dönüşü olmayan sonuçlar doğurabilir.
- Örnek: Bir inşaat işçisinin, yüksekte çalışırken güvenlik kemerini takmayı unutması veya bir fabrikanın içinde hız sınırını aşan forklift kullanması gibi durumlar.
- Somut Durum: Bir araştırmaya göre, iş kazalarının yaklaşık %40'ı dikkatsizlik ve kurallara uymama sonucu meydana geliyor.
Pratik Öneri: Çalışma ortamında dikkat dağıtıcı unsurları (gürültü, dağınıklık) en aza indirmeye çalış. Kendini yorgun veya dalgın hissettiğinde, mola ver. Unutma, işi zamanında bitirmekten daha önemli olan, sağ salim bitirmektir.
- Eksik veya Arızalı Ekipman Kullanımı
İş güvenliğinin temel taşlarından biri de kullanılan ekipmanların tam ve çalışır durumda olmasıdır. Koruyucu gözlük, baret, eldiven gibi kişisel koruyucu donanımların (KKD) yanı sıra, makinelerin periyodik bakımlarının yapılması da hayati önem taşır.
- Örnek: Elektrikle çalışan bir aletin topraklamasının olmaması veya bir vinç makarasının aşınmış olması, ciddi elektrik çarpmalarına veya kopmalara yol açabilir.
- Gerçek Bilgi: Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) raporları, eksik veya arızalı ekipman kullanımının iş kazalarının önemli bir nedenini oluşturduğunu vurguluyor.
Pratik Öneri: Kullanacağın her ekipmanın sağlamlığını ve çalışır durumunu kontrol et. Herhangi bir arıza veya eksiklik fark ettiğinde, bunu hemen amirine bildir. Kendi sağlığın için bu çok basit bir adımdır.
- Risk Değerlendirmesi Yapılmaması veya Yetersizliği
Her işin kendine özgü riskleri vardır. Bu riskleri önceden belirlemek, analiz etmek ve bunlara karşı önlemler almak, olası kazaları engellemenin en etkili yoludur. İş güvenliği uzmanlarının hazırladığı risk değerlendirme raporları, bu sürecin temelini oluşturur.
- Örnek: Bir kimya laboratuvarında, kullanılacak kimyasalların tehlike sınıflarının ve bu kimyasallarla çalışırken alınması gereken önlemlerin (havalandırma, özel eldivenler vb.) belirlenmemesi.
- Deneyimlerime Göre: Birçok küçük işletmede, risk değerlendirmesi sadece kağıt üzerinde kalabiliyor veya hiç yapılmıyor. Bu da, çalışanları bilinmeyen tehlikelere maruz bırakıyor.
Pratik Öneri: İşverenler, düzenli olarak risk değerlendirmeleri yapmalı ve bu değerlendirmelerin sonuçlarını çalışanlarla paylaşmalıdır. Çalışanlar da, kendi işleriyle ilgili potansiyel riskleri bilmeli ve bu risklere karşı alınması gereken önlemleri öğrenmelidir.
Unutma, iş kazaları tesadüfen olmaz. Genellikle bir dizi hatanın zincirleme reaksiyonu sonucunda meydana gelirler. Güvenlik, bir ekip işidir ve herkesin üzerine düşeni yapması gerekir.