Türk tarihinin ilk anayasası hangi padişah?
İçindekiler
Türk tarihinin dönüm noktalarından biri olan ilk anayasa, Osmanlı İmparatorluğu'nun modernleşme çabalarının bir sonucu olarak ortaya çıkmıştır. Peki, bu tarihi adım hangi padişah döneminde atıldı ve anayasanın içeriği neydi?
Tanzimat Fermanı'ndan Kanun-i Esasi'ye Giden Yol
Osmanlı İmparatorluğu'nun zayıflamasıyla birlikte, devletin bekasını sağlamak amacıyla çeşitli reform hareketleri başlatılmıştır. Bu reformların en önemlilerinden biri, 1839 yılında ilan edilen Tanzimat Fermanı'dır. Tanzimat Fermanı, hukukun üstünlüğünü ve vatandaşların haklarını güvence altına almayı amaçlayan önemli bir adımdı. Ancak, bu ferman bir anayasa niteliği taşımıyordu. Anayasa niteliği taşıyan ilk belge ise daha sonra gelecekti.
Kanun-i Esasi ve II. Abdülhamid Dönemi
Türk tarihinin ilk anayasası, Kanun-i Esasi olarak bilinir ve II. Abdülhamid döneminde, 23 Aralık 1876'da ilan edilmiştir. Bu anayasa, Osmanlı İmparatorluğu'nda meşruti monarşi dönemini başlatmıştır. Kanun-i Esasi, padişahın yetkilerini sınırlandırarak, halkın seçtiği bir meclisin (Meclis-i Mebusan) kurulmasını öngörüyordu. Böylece, yasama yetkisi padişah ve meclis arasında paylaşılmış oluyordu.
Kanun-i Esasi'nin Kısa Süren Etkisi
Ne yazık ki, Kanun-i Esasi'nin ömrü uzun sürmedi. 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından, II. Abdülhamid meclisi feshederek Kanun-i Esasi'yi askıya aldı ve otokratik bir yönetim kurdu. Ancak, bu durum uzun sürmeyecek ve 1908'de İkinci Meşrutiyet'in ilanıyla Kanun-i Esasi yeniden yürürlüğe girecekti.
Kanun-i Esasi, Türk tarihinde önemli bir kilometre taşıdır. Modernleşme çabalarının bir ürünü olan bu anayasa, halkın yönetime katılımını sağlamayı amaçlamış ve gelecek nesiller için bir ilham kaynağı olmuştur. Unutmayalım ki, bu tarihi adım II. Abdülhamid döneminde atılmıştır.