Kösem Sultan Halime Sultan kimdir?
Kösem Sultan: Bir İmparatoriçe'nin Gölgesinde Yükseliş
Kösem Sultan, Osmanlı İmparatorluğu'nun en güçlü kadınlarından biri olarak tarihe adını altın harflerle yazdırmış bir isim. Halime Sultan ise onunla sıkça karıştırılan, ancak farklı bir figür. Gel, bu iki önemli kadını net bir şekilde ayıralım ve Kösem Sultan'ın gücüne biraz daha yakından bakalım.
Kösem Sultan'ın gerçek adı Anastasya olup, Bosna kökenli olduğu düşünülüyor. 1589 civarında doğmuş ve genç yaşta Osmanlı sarayına gelmiş. Kendisi, 1617'den 1623'e kadar padişahlık yapan I. Mustafa'nın annesi ve 1623'ten 1640'a kadar da oğlu IV. Murad'ın naibesi olarak büyük bir nüfuz kazanmış. Hatta bu dönemde, gücünün zirvesindeyken, "Devletin Validesi" unvanıyla anılmış.
Deneyimlerime göre, Kösem Sultan'ın gücü sadece oğlu üzerindeki etkisiyle sınırlı değildi. Kendisi, devrin önemli devlet adamlarıyla doğrudan iletişim kurmuş, onlara telkinlerde bulunmuş ve hatta siyasi kararlarda aktif rol oynamış. Örneğin, saltanat naibeliği döneminde, o dönemin nüfuzlu veziriazamlarından biri olan Hasan Paşa'yı azletmek için çalışmalarda bulunduğu biliniyor. Bu tür hamleler, onun ne kadar ileri görüşlü ve stratejik bir kadın olduğunu gösteriyor.
Saltanat Naibeliği ve Siyasi Manevralar
Kösem Sultan'ın en parlak dönemi, oğlu IV. Murad'ın reşit olana kadar naibeliğini üstlendiği yıllar. Bu süreçte, 1625 yılında yeniçeri isyanlarını bastırmak için gösterdiği liderlik ve aldığı önlemler, onun ne kadar dirayetli bir yönetici olduğunu kanıtlar nitelikte. IV. Murad'ın tahta çıkışından sonra da taht kavgalarını önlemek ve kendi nüfuzunu korumak için çeşitli manevralar yapmış. Hatta bir dönem, kendi kontrolünde tutabileceğini düşündüğü daha genç bir şehzadenin tahta geçmesini istediği de iddia edilir.
Bu dönemdeki en önemli başarılarından biri, devletin iç işleyişine ne kadar hakim olduğunu göstermesidir. Saray içindeki dinamikleri iyi okumuş, hangi vezirlerin güvenilir, hangilerinin tehlikeli olduğunu anlamış. Bu bilgileri, onu hem tehlikelerden korumuş hem de gücünü pekiştirmiş. Eğer sen de bir konuda etkili olmak istiyorsan, ilk adım çevrendeki dinamikleri iyi anlamak ve doğru insanlarla iletişim kurmaktır. Kösem Sultan bu konuda bize harika bir örnek.
Gölge Oyunları ve Mirası
Kösem Sultan'ın en bilinen özelliği, zekası ve siyasi kurnazlığı. 1648'de oğlu İbrahim'in tahttan indirilip öldürülmesinden sonra, torunu IV. Mehmed'in tahta geçmesiyle tekrar saltanat naibesi olmuş. Bu ikinci naibeliği döneminde de Devletşah Hatun'un (İbrahim'in eşi) entrikalarını savuşturmayı başarmış. Kendisi, tam altı padişah dönemine tanıklık etmiş ve bu süreçte sürekli olarak bir şekilde etkili olmaya devam etmiş.
Deneyimlerime göre, Kösem Sultan'ın düşüşü de kendi hırsı ve çekiştiği rakipleriyle ilgili. Torunu IV. Mehmed'in annesi Turhan Sultan ile olan rekabeti, onun sonunu getirmiş. 1651 yılında, Turhan Sultan taraftarlarının düzenlediği bir operasyonla sarayda öldürülmüş. Ancak ölümünden sonra bile, onun bıraktığı izler ve siyasi mirası uzun süre konuşulmuş. Kösem Sultan'ın hayatı, gücün nasıl elde edildiği, korunduğu ve bazen de kaybedildiği üzerine ibretlik bir hikaye sunar.
Halime Sultan Farkı
Gelelim Halime Sultan'a. Halime Sultan, Kösem Sultan ile aynı dönemde yaşasa da, tarih sahnesindeki rolü bambaşka. Kendisi, I. Mustafa'nın annesi ve Kösem Sultan'ın oğlu IV. Murad'ın büyükannesi değil. Halime Sultan, daha çok I. Mustafa'nın sultanı ve diğer oğulları IV. Murad'ın amcası olan II. Osman'ın da annesi olarak bilinir. Kösem Sultan'ın I. Mustafa üzerinde doğrudan bir annelik etkisi varken, Halime Sultan daha çok taht üzerinde dolaylı bir etkiye sahip olmuş.
Bu iki ismin karışmasının sebebi, her ikisinin de Osmanlı'da önemli birer rol oynamış olmaları ve isimlerinin benzerlik göstermesidir. Ancak Kösem Sultan'ın gücü, saltanat naibeliği ve doğrudan siyasi manevraları ile çok daha belirgin ve etkileyiciydi. Kösem Sultan, adeta bir imparatorluk gibiydi, Halime Sultan ise onun etrafında dönen önemli bir gezegen gibiydi diyebiliriz.