Periyodik Kontrol Raporu kimler yapabilir?
Periyodik Kontrol Raporunu Kimler Hazırlayabilir?
Periyodik kontrol raporu, bir iş yerindeki ekipmanların, tesislerin veya sistemlerin belirlenmiş standartlara ve güvenlik yönetmeliklerine uygunluğunu belgeleyen resmi bir evraktır. Bu raporun kimler tarafından hazırlanabileceği, yapılan kontrolün türüne ve ilgili mevzuata göre değişiklik gösterir. Deneyimlerime göre, bu işi yapacak kişilerin belirli niteliklere sahip olması gerekiyor.
Öncelikle, yetkili ve yetkin olmak en temel şarttır. Bu yetkinlik, genellikle ilgili meslek dalında alınmış eğitim, alınan sertifikalar ve kazanılmış pratik tecrübe ile ortaya konur. Örneğin, bir makinenin periyodik kontrolü için makine mühendisi veya teknisyeni, bir elektrik tesisatının kontrolü için ise elektrik mühendisi veya yetkili elektrikçi görev alabilir.
- Yetkili Mühendisler ve Teknik Personel
Periyodik kontrol raporlarının büyük çoğunluğu, kendi alanlarında uzmanlaşmış mühendisler veya yetkilendirilmiş teknik personel tarafından hazırlanır. Bu kişiler, ilgili mevzuata hakimdir ve kontrol edilecek ekipmanın veya sistemin teknik detaylarını bilirler.
- Makine Mühendisleri: Basınçlı kaplar, kaldırma ve taşıma ekipmanları (vinçler, forkliftler vb.), iş makineleri gibi mekanik sistemlerin kontrollerini yaparlar. Örneğin, bir vinç periyodik kontrol raporu için uluslararası kabul görmüş standartlara (örneğin, EN 13000 serisi) ve ulusal mevzuata hakim bir makine mühendisi gereklidir. Bu kontrollerde ekipmanın taşıma kapasitesi, kanca güvenliği, fren sistemleri, halat durumu gibi kritik noktalar incelenir.
- Elektrik Mühendisleri: Elektrik panoları, topraklama sistemleri, aydınlatma tesisatları gibi elektrikle ilgili tüm sistemlerin periyodik kontrollerini yürütürler. Bir fabrika trafosunun periyodik kontrolünde, topraklama direnci ölçümleri, yalıtım direnci testleri ve trafo yağ analizleri gibi detaylı incelemeler yapılır. Bu, elektrik çarpmalarını ve yangın risklerini önlemek için hayati önem taşır.
- İnşaat Mühendisleri: Yapıların, köprülerin, barajların ve diğer mühendislik yapılarının periyodik kontrolleri genellikle inşaat mühendisleri tarafından yapılır. Deprem sonrası bir yapının taşıyıcı sistemlerinin durumunu değerlendiren bir inşaat mühendisi, beton kalitesinden donatı düzenine kadar birçok unsuru inceler.
- Kimya Mühendisleri: Özellikle tehlikeli madde depolama tankları, kimyasal proses hatları gibi alanlarda kimya mühendisleri yetkili olabilir.
- Yetkili Akredite Kuruluşlar
Bazı durumlarda, bağımsız ve yetkili akredite kuruluşlar da periyodik kontrol raporları hazırlayabilir. Bu kuruluşlar, genellikle belirli bir ulusal veya uluslararası akreditasyon kuruluşundan (örneğin, TÜRKAK) yetki almış test ve muayene laboratuvarlarıdır.
- Avantajları: Bu kuruluşlar, objektiflikleri ve uzmanlaşmış ekipmanları sayesinde daha güvenilir sonuçlar sunabilirler. Örneğin, bir fabrika, basınçlı kaplarının periyodik kontrolü için yetkili bir akredite kuruluştan hizmet alabilir. Bu kuruluş, kapların hidrostatik testlerini, kaynak kontrollerini ve malzeme uygunluğunu detaylı bir şekilde belgeleyebilir.
- Kapsam: Bu tür kuruluşlar, TS EN ISO/IEC 17020 gibi standartlara göre akredite edilmiş muayene kuruluşlarıdır ve belirli ulusal yönetmeliklerde belirtilen ekipmanların kontrolünü yapma yetkisine sahiptirler.
- İş Güvenliği Uzmanları ve İşyeri Hekimleri (Dolaylı Katkı)
İş güvenliği uzmanları ve işyeri hekimleri, doğrudan periyodik kontrol raporu hazırlama yetkisine sahip olmasalar da, bu raporların içeriği ve iş yerindeki güvenlikle ilgili konularda önemli bir role sahiptirler. Kontrol edilecek ekipmanların listesinin belirlenmesi, risk değerlendirmelerinin yapılması ve rapor sonuçlarının iş sağlığı ve güvenliği açısından yorumlanması gibi konularda katkıda bulunurlar.
Deneyimlerime göre, iş güvenliği uzmanları, hangi ekipmanların hangi sıklıkla periyodik kontrole tabi tutulması gerektiğini belirlemede kilit rol oynar. Örneğin, 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu'na göre, periyodik kontrollerin hangi periyotlarda yapılacağını belirlerken iş güvenliği uzmanının görüşü alınır.
Pratik İpuçları ve Öneriler
Sen de bir iş yeri sahibi veya yöneticisiysen, periyodik kontrol raporlarının kimler tarafından hazırlanabileceği konusunda net olmalısın. Kontrolünü yaptıracağın ekipmanın veya sistemin türüne göre doğru yetkinliğe sahip kişiyi veya kuruluşu seçmek, hem yasal uyumluluğu sağlaman hem de iş yerindeki güvenliği en üst düzeyde tutman açısından kritik öneme sahiptir.
- Yetkilendirme Belgelerini Kontrol Et: Raporu hazırlayacak mühendisin veya teknisyenin ilgili meslek odası kaydını, sertifikalarını ve yetkilendirme belgelerini mutlaka sorgula.
- Akreditasyon Durumunu Öğren: Eğer bir akredite kuruluştan hizmet alacaksan, ilgili ulusal veya uluslararası akreditasyon kurumundan aldıkları yetkinin güncel olup olmadığını kontrol et.
- Raporun İçeriğini Anla: Raporu alan kişi olarak, raporun hangi standartlara göre hazırlandığını, yapılan testlerin neler olduğunu ve sonuçların ne anlama geldiğini anlamaya çalış. Gerekirse raporu hazırlayan kişiden ek bilgi iste.
- Periyodik Kontrol Sıklığını Belirle: İlgili mevzuata ve ekipmanın kullanım sıklığına, çalışma ortamına göre periyodik kontrol sıklıklarını doğru belirlemek, olası riskleri minimize eder. Örneğin, bir kazan için yılda bir kez kontrol gerekliliği yasal bir zorunluluktur.
Unutma, periyodik kontrol raporları sadece bir evrak değil, iş yerindeki canlıların güvenliğini doğrudan etkileyen bir süreçtir. Bu nedenle, bu raporların hazırlanmasında doğru kişilerin ve doğru süreçlerin rol alması son derece önemlidir.