Istifa halinde kıdem tazminatı ödenir mi?

İstifa Ettiğinde Kıdem Tazminatı Alabilir Misin? Hemen Anlatalım!

Merhaba! Eğer bir işten ayrılmayı düşünüyorsan ve aklındaki en önemli soru "Acaba kıdem tazminatı alabilir miyim?" ise, doğru yerdesin. Lafı uzatmadan hemen konuya girelim. Genel kural şu: Kendi isteğinle istifa edersen, kıdem tazminatı alamazsın. Ancak bu, her zaman böyle olduğu anlamına gelmez. İstisnalar var ve bu istisnalar senin durumunu tamamen değiştirebilir. Deneyimlerime göre, pek çok kişi bu istisnaları bilmediği için hak kaybına uğruyor. Gelin bu istisnalara bir göz atalım.

Kıdem Tazminatı Alabileceğin Haklı İstifa Nedenleri

İş Kanunu, belirli durumlar söz konusu olduğunda, çalışanın kendi isteğiyle ayrılması halinde bile kıdem tazminatına hak kazanabileceğini belirtiyor. Bu nedenler aslında senin "haklı fesih" dediğimiz durumlardır. Bunları iyi bilmek, kendini güvence altına almak için çok önemli. İşte en yaygın haklı fesih nedenleri:

• İşverenin Ahlaka Aykırı Davranışları: Eğer işveren, işyeri içinde veya iş ilişkisiyle ilgili olarak ahlaka aykırı bir davranışta bulunursa (örneğin, cinsel taciz, hakaret, onur kırıcı muamele gibi), sen de bu durumu belgelendirebiliyorsan, tazminatını alarak ayrılabilirsin.
• İşverenin Sözleşmeye Aykırı Davranışları: İş sözleşmesinde yazan önemli şartları işveren yerine getirmezse de haklı fesih hakkın doğar. Örneğin, işverenin ücretini düzenli ödememesi, çalışma koşullarını ciddi şekilde değiştirmesi (maaşını düşürmek, görev tanımını tamamen değiştirmek gibi) bu kapsama girebilir. Bir arkadaşımın başına gelmişti, işveren bir anda ücretini %20 düşürmüştü. Bu, haklı fesih sebebiydi ve tazminatını aldı.
• Ciddi Sağlık Sorunları: Eğer işten kaynaklanan bir sağlık sorunu yaşarsan ve bu durum doktor raporuyla belgelenirse, tazminatını alarak ayrılabilirsin. Örneğin, sürekli kimyasallara maruz kalıp akciğer rahatsızlığı yaşayan biri, bunu raporla kanıtlarsa bu hakkı kullanabilir.
• İşyerinin Kapalı veya Ağır Hasarlı Olması: İşyerin herhangi bir sebeple (deprem, yangın gibi) kullanılamaz hale gelirse ve işveren sana başka bir iş imkanı sunamıyorsa, tazminatını alabilirsin.
• Bekleme Süresi ve Ücret Ödenmemesi: Eğer işveren seni belli bir süre beklettiği halde işbaşı yaptırmazsa veya sana hak ettiğin ücreti ödemezse de bu haklı fesih nedenlerinden sayılır.
• Erkeksen Muazza Kadın Çalışanın Ailevi Görevleri Gibi Durumlar: Kadın çalışanlar için evlilik, hamilelik veya askerlik gibi durumlar da belirli koşullarda istifa sonrası kıdem tazminatı hakkı doğurabilir. Örneğin, evlendikten sonra 1 yıl içinde işten ayrılırsan ve bunu belgeleyebilirsen, tazminatını alırsın.

Kıdem Tazminatı Hesaplaması Nasıl Yapılır?

Kıdem tazminatı, senin o işyerinde çalıştığın her tam yıl için brüt maaşın kadar hesaplanır. Yılın küsuratlı kısımları da orantılı olarak hesaplanır. Örneğin, 5 yıl 3 ay çalıştıysan, tazminatın 5 tam yılın maaşı artı 3 aylık maaşının orantılı kısmını kapsar. Bu hesaplamada sadece maaş değil, ikramiye, yol parası, yemek parası gibi sigorta primi yatan tüm paralar da dikkate alınır. Ama unutma, en son alınan brüt ücret baz alınır.

Örnek: Diyelim ki brüt maaşın 15.000 TL ve 7 yıl 6 ay çalıştın. 7 tam yıl için 7 x 15.000 TL = 105.000 TL. Kalan 6 ay için ise 15.000 TL / 2 = 7.500 TL olarak hesaplanır. Toplamda 105.000 + 7.500 = 112.500 TL yapar. Bu tutar üzerinden yasal kesintiler yapılır ama genel olarak kıdem tazminatı doğrudan sana ödenir.

Ne Yapmalısın? Pratik İpuçları ve Öneriler

Eğer yukarıdaki haklı nedenlerden birine uyduğunu düşünüyorsan, yapman gereken birkaç önemli şey var:

• Belgeleme Çok Önemli: Yaşadığın olumsuz durumu veya işverenin sözleşmeye aykırı davranışını yazılı olarak (e-posta, noter ihtarnamesi gibi) belgelemeye çalış. Tanıklara ihtiyacın olabilir.
• İhtarname Gönder: Eğer işverenin bir yükümlülüğünü yerine getirmediğini düşünüyorsan, genellikle noter aracılığıyla bir ihtarname göndermen süreci başlatmak için etkili bir yoldur. Bu, işverene durumu düzeltmesi için son bir şans verir.
• Dava Açmadan Arabulucuya Başvur: İş Kanunu uyarınca, kıdem tazminatı gibi işçilik alacakları için mahkemeye gitmeden önce arabulucuya başvurmak zorunlu hale geldi. Arabulucu, iki tarafı anlaşmaya teşvik eder. Bu süreç hem daha hızlı hem de daha az masraflı olabilir.
• Hak Düşürücü Süreleri Bil: Kıdem tazminatı hakkını kullanmak için belirli süreler vardır. Genellikle bu süre, hakkın doğduğu tarihten itibaren 5 yıldır. Bu süreyi aşmamaya dikkat et.
• Yasal Danışmanlık Al: Eğer emin olamıyorsan veya durumun karmaşıksa, bir iş hukuku avukatından mutlaka destek al. Senin özel durumunda ne yapman gerektiğini en doğru onlar söyler. Yanlış bir adım atmak, hakkını kaybetmene neden olabilir.

Unutma, haklarını bilmek ve doğru adımları atmak çok önemli. İş hayatı inişli çıkışlı olabilir, ancak bu bilgileri doğru kullanarak hak kaybına uğramazsın. Başka soruların olursa çekinmeden sorabilirsin.