Basit elektrik devresi elemanları nedir?
Basit Elektrik Devresi Elemanları Nelerdir?
Elektrik devresi kurmaya yeni başlıyorsan, hangi parçaların ne işe yaradığını bilmek şart. Gelin bu temel elemanlara yakından bakalım.
- Güç Kaynağı (Pil veya Adaptör)
Her devrenin bir kalbe ihtiyacı var, işte bu kalp de güç kaynağıdır. En basitinden pil veya daha sürekli bir çözüm için adaptör kullanırsın. Pillerin voltajı farklıdır, mesela bir kalem pil 1.5V, bir araba aküsü ise yaklaşık 12V'dur. Devrenin hangi elemanları kullanacağına bağlı olarak doğru voltajı seçmen önemli. Yanlış voltaj, elemanları bozabilir. Ampulünü yakmak için basit bir 9V pil başlangıç için harika olabilir.
- İletken Teller
Elektriğin akmasını sağlayan yollar gibidirler. Genellikle bakır teller kullanılır çünkü elektriği iyi iletirler. Tellerin üzerinde genellikle yalıtkan bir plastik kaplama bulunur, bu da elektriğin güvenli bir şekilde istenilen yere ulaşmasını sağlar. Projelerinde kullanacağın teller genelde 0.5mm veya 1mm kalınlığında olur. Telleri lehimlerken veya bağlantı noktalarına takarken uçlarını biraz sıyırmak gerektiğini unutma.
- Yük (Lamba, Direnç, Motor vb.)
Devreden geçen elektriğin iş yaptığı yer burasıdır. Bu bir ampul olabilir, sesiyle seni irkilten bir zil olabilir ya da bir motor olabilir.
- Lamba (Ampul): Elektrik enerjisini ışığa çevirir. Farklı voltaj ve güç değerlerinde gelirler, devrenin güç kaynağına uygun olanı seçmek gerekir. Düşük voltajlı (örneğin 3V) bir LED, 1.5V pil ile çalışmayabilir, ona uygun bir güç kaynağı bulmalısın.
- Direnç: Elektriğin akışını sınırlayan elemandır. Ohm (Ω) birimiyle ölçülür. Mesela, bir LED'i doğrudan pile bağlarsan yanar, ama önüne uygun değerde (örneğin 220Ω) bir direnç koyarsan LED'in ömrünü uzatırsın. Deneyimlerime göre, yeni başlayanlar için 100Ω, 220Ω, 1kΩ (1000Ω) gibi direnç değerleri çok işe yarar.
- Motor: Elektrik enerjisini harekete çevirir. Oyuncak arabalardan fanlara kadar birçok yerde görürsün.
Seçeceğin yük, devrenin amacını belirler.
- Anahtar
Devrenin açılıp kapanmasını sağlayan kontrol noktasıdır. Tıpkı evdeki ışık düğmesi gibi düşün. Basit bir basmalı düğme veya daha kalıcı bir açma/kapama anahtarı kullanabilirsin. Anahtar, devredeki akım yolunu keserek veya tamamlayarak çalışır. Devreyi gereksiz yere enerji tüketmekten veya elemanlara zarar vermekten korumak için anahtar kullanmak çok pratiktir.
Bu dört temel elemanı anladığında, basit bir lambayı yakmaktan, küçük bir motoru çalıştırmaya kadar birçok temel devreyi kurabilirsin. Başlangıç için bir breadboard (deney tahtası) kullanmak, lehim yapmadan hızlıca bağlantılar kurmanı sağlar, bu da denemeler yaparken işini çok kolaylaştırır.