Kolesterolün yüksek olduğu nasıl anlaşılır?
Kolesterolünün Yüksek Olduğu Nasıl Anlaşılır?
Kolesterolünün yüksek olup olmadığını anlamanın tek yolu kan tahlili yaptırmaktır. Evet, belki biraz sıkıcı bir test ama sağlığın için en net bilgiyi bu verir. Vücudunda neler olup bittiğini anlamak için başka bir yol yok. Belirtiler konusunda ise yanıltıcı olabilirsin. Çünkü kolesterol yüksekliği genellikle sessizce ilerler. Yani kendini iyi hissediyor olman, kolesterolünün de iyi olduğu anlamına gelmez.
Kan Tahlilinde Nelere Bakmalı?
Doktorun sana bir lipid profili (yağ profili) testi isteyecektir. Bu test sonucunda karşına çıkan sayılar senin için önemli. Genellikle şu değerlere bakılır:
- Total Kolesterol: Bu, vücudundaki tüm kolesterol türlerinin toplamıdır. Hedef genellikle 200 mg/dL altıdır. 240 mg/dL ve üzeri ise yüksek kabul edilir.
- LDL Kolesterol (Kötü Kolesterol): Bu, damarlarında birikerek tıkanıklığa yol açabilen türdür. Hedefin ne kadar düşükse o kadar iyidir. Genel olarak 100 mg/dL altı idealdir. Eğer kalp hastalığı riskin varsa bu değer 70 mg/dL'ye kadar düşebilir. 130 mg/dL ve üzeri ise yükselmiş sayılır.
- HDL Kolesterol (İyi Kolesterol): Bu, damarlarındaki fazla kolesterolü karaciğere taşıyarak temizlemeye yardımcı olan türdür. Yüksek olması iyidir. Kadınlar için 50 mg/dL, erkekler için ise 40 mg/dL altı riskli kabul edilir. 60 mg/dL ve üzeri ise harika bir değerdir.
- Trigliserit: Bu da kandaki bir diğer yağ türüdür. Fazlası kalp hastalığı riskini artırır. 150 mg/dL altı normaldir. 200 mg/dL ve üzeri ise yüksek olarak değerlendirilir.
Bu rakamlar genel bilgilerdir. Senin yaşına, cinsiyetine, genel sağlık durumuna ve varsa diğer risk faktörlerine göre doktorun bu değerler için farklı hedefler belirleyebilir. Bu yüzden tahlil sonucunu mutlaka bir hekimle değerlendir.
Kendini Nasıl Gözlemlemeli ve Neler Yapmalı?
Dedim ya, belirti pek olmaz diye. Ama yine de vücudunu dinlemek önemli. Bazı durumlarda, çok yüksek kolesterol seviyeleri ciltte yağ birikintilerine neden olabilir. Bunlara ksantom denir. Genellikle göz kapaklarında, dirseklerde, dizlerde veya kalçalarda sarımsı şişlikler şeklinde görülür. Bunlar sadece estetik bir sorun gibi görünse de altta yatan ciddi bir durumun işareti olabilir.
Deneyimlerime göre, kolesterolünü yönetmenin en etkili yolu yaşam tarzı değişiklikleridir. Sadece tahlil yaptırmak yetmez, sonuçlara göre bir şeyler yapman gerekir:
- Beslenme: Doymuş yağlardan ve trans yağlardan uzak durmaya çalış. Kırmızı et, tereyağı, tam yağlı süt ürünleri gibi gıdaları azalt. Bunların yerine daha çok sebze, meyve, tam tahıllar ve sağlıklı yağlar (zeytinyağı, avokado, balık) tüket. Lifli gıdalar kolesterol düşürmede çok etkilidir.
- Egzersiz: Düzenli fiziksel aktivite, HDL kolesterolünü yükseltir ve LDL kolesterolünü düşürür. Haftada en az 150 dakika orta tempolu aerobik egzersiz yapmaya çalış. Yürüyüş, yüzme, bisiklete binme gibi aktiviteler iyi seçeneklerdir.
- Kilo Kontrolü: Fazla kilolar, özellikle karın bölgesindeki yağlanma, kolesterol değerlerini olumsuz etkiler. Sağlıklı bir kiloya ulaşmak ve bunu korumak, kolesterolünü kontrol altına almanda büyük rol oynar.
- Sigarayı Bırakmak: Sigara, HDL kolesterolünü düşürür ve damar sağlığını bozar. Sigarayı bırakmak, kolesterol yönetimi ve genel kalp sağlığı için yapabileceğin en önemli şeylerden biridir.
Doktorla İş Birliği
Kolesterol değerlerin yüksek çıktığında doktorunla açık iletişim kur. Sana özel bir plan oluşturacaktır. Bu plan, beslenme önerileri, egzersiz programı ve bazen de ilaç tedavisini içerebilir. Doktorun önerdiği ilaçları düzenli kullanmak ve kontrolleri aksatmamak çok önemlidir. Kendi kendine ilaç kullanmaya başlamak veya bırakmak son derece tehlikelidir.