Nicel ve nitel araştırma modellerinin bir araştırmada birbirini güçlendirecek biçimde kullanılmasına ne denir?
Karma Yöntem Araştırması: Nicel ve Nitelin Gücü Bir Arada
Bir araştırmada hem sayısal verilere dayanan kesinlikleri hem de derinlemesine anlamları yakalamak istediğinde, işte tam da burada karma yöntem araştırması devreye giriyor. Bu, iki farklı ama birbirini tamamlayan araştırma yaklaşımını bir araya getirme sanatıdır. Basitçe söylemek gerekirse, "Bu durum neden böyle?" sorusuna "evet" ya da "hayır" yanıtı arayan nicel yaklaşımla, "Neden böyle?" sorusunun ardındaki derin nedenleri, insan deneyimlerini ve motivasyonlarını anlamaya çalışan nitel yaklaşımı birleştirmektir.
Peki, bunu pratikte nasıl yaparız ve neden bu kadar değerlidir? Gelin, deneyimlerime göre bu konuya biraz daha yakından bakalım.
Nicel ve Nitel Verilerin Birbirini Nasıl Güçlendirdiği
Deneyimlerime göre, nicel ve nitel verilerin birlikte kullanılması, araştırmanın hem geçerliliğini hem de derinliğini artırır. Nicel veriler, bir durumun ne kadar yaygın olduğunu, ne kadar büyük bir etki yarattığını gösteren sayısal kanıtlar sunar. Örneğin, bir eğitim programının katılımcıların başarı ortalamasını %20 artırdığını gösteren istatistikler, durumun büyüklüğünü ortaya koyar. Ancak bu artışın arkasındaki nedenleri tam olarak anlamak için nitel verilere ihtiyaç duyarız.
Burada devreye nitel araştırmanın gücü girer. Bu %20'lik artışın nedeni, belki de eğitim programının sunduğu interaktif öğrenme yöntemlerinin öğrencilerin motivasyonunu artırması, öğretim materyallerinin anlaşılırlığını yükseltmesi ya da grup çalışmalarının işbirliği becerilerini geliştirmesi olabilir. Bu tür derinlemesine bilgileri, katılımcılarla yapılan derinlemesine mülakatlar, odak grup çalışmaları veya gözlemler aracılığıyla elde edebilirsin.
* Örnek: Bir şirkette çalışan memnuniyeti araştırması yaptığını düşünelim. Nicel olarak yaptığın anketler, çalışanların %60'ının işlerinden genel olarak memnun olduğunu gösteriyor olabilir. Ancak bu %60'ın neden memnun olduğunu veya geri kalan %40'ın neden memnuniyetsiz olduğunu anlamak için derinlemesine mülakatlar yaparsın. Bu mülakatlarda, maaşın yeterli olmadığını düşünenler, yöneticileriyle iletişim sorunları yaşayanlar ya da kariyer gelişim olanaklarının kısıtlı olduğunu hissedenler gibi somut geri bildirimler alırsın. İşte burada nicel veri (memnuniyet yüzdesi) ile nitel veri (memnuniyetsizlik nedenleri) birbirini tamamlar ve sana daha bütüncül bir resim sunar.
Karma Yöntem Araştırma Modelleri: Nasıl Uygulanır?
Karma yöntem araştırması, sadece iki veri türünü toplamakla bitmez; bu verilerin nasıl entegre edileceği de büyük önem taşır. En yaygın yaklaşımlardan biri açıklayıcı sıralı modeldir. Bu modelde önce nicel veri toplanır ve analiz edilir, ardından elde edilen bulguları açıklamak veya derinleştirmek için nitel veri toplanır.
* Uygulama Adımları (Açıklayıcı Sıralı Model):
- Nicel Aşama: Büyük bir örneklemden anketler aracılığıyla veri topla. Örneğin, 1000 kişilik bir öğrenci grubuna yönelik bir başarı ölçeği uygula.
- Nicel Analiz: Elde edilen nicel verileri analiz et. Belirli bir öğretim metodunun ortalama başarı skorlarını anlamlı derecede artırdığını bulduğunu varsayalım (örneğin, t-testi sonucu p<0.05).
- Nitel Aşama: Bu bulguyu daha iyi anlamak için daha küçük bir alt örneklemle (örneğin, başarı oranı yüksek olan 20 öğrenci ve düşük olan 20 öğrenci) mülakatlar yap.
- Nitel Analiz: Mülakatlardan elde edilen verileri analiz ederek, başarı artışının altında yatan öğrenme stratejilerini, motivasyon kaynaklarını veya karşılaşılan zorlukları ortaya çıkar.
- Entegrasyon: Nicel ve nitel bulguları birleştirerek, öğretim metodunun başarısı üzerindeki etkisinin nedenlerini açıkla.
Başka bir yaygın model ise keşfedici sıralı modeldir. Bu modelde ise önce nitel veri toplanır ve elde edilen bulgular, daha sonra geliştirilecek nicel araçları veya hipotezleri şekillendirmek için kullanılır. Örneğin, bir toplulukta gözlemlenen belirli bir davranışın nedenlerini anlamak için derinlemesine mülakatlar yaparsın. Bu mülakatlardan elde ettiğin bilgilerle, o davranışı etkileyen faktörleri ölçmek için bir anket tasarlarsın.
Pratik Öneriler ve Dikkat Edilmesi Gerekenler
Karma yöntem araştırması yaparken dikkatli olmak ve stratejik düşünmek gerekir. Deneyimlerime göre, bazı temel noktalara özen göstermek, araştırmanın kalitesini önemli ölçüde artırır.
* Amaç Belirle: Araştırmanın başında, nicel ve nitel verileri neden birleştirdiğini net olarak belirlemelisin. Hangi soruyu nicelle, hangisini nitelle cevaplayacaksın? Bu iki veri türü birbirini nasıl destekleyecek?
* Planlama Yap: Veri toplama araçlarını tasarlarken, iki yaklaşımın birbiriyle nasıl entegre olacağını düşün. Örneğin, nicel anketinde sorduğun bir sorunun, nitel mülakatında daha derinlemesine sorulacak bir sorunun temeli olmasını sağlayabilirsin.
* Zaman ve Kaynak Yönetimi: Karma yöntem araştırması, genellikle tek bir yönteme göre daha fazla zaman ve kaynak gerektirir. Bu nedenle, araştırma planını yaparken bunu göz önünde bulundurmalısın.
* Analiz Becerisi: Hem nicel hem de nitel veri analizi konusunda yetkin olman veya bu konularda uzmanlaşmış kişilerle çalışman önemlidir. İki farklı veri setini anlamlı bir şekilde birleştirmek, ayrı bir uzmanlık gerektirir.
* Araştırma Soruları: Araştırma sorularını oluştururken, hem ölçülebilir (nicel) hem de anlamlandırılabilir (nitel) yönleri kapsayacak şekilde formüle etmeye çalış. Örneğin, "Öğrencilerin matematik başarısı ile derslere katılım sıklığı arasındaki ilişki nedir (nicel) ve bu ilişkiyi etkileyen motivasyonel faktörler nelerdir (nitel)?" gibi.
Unutma, karma yöntem araştırması, bir problemin daha zengin, daha kapsamlı ve daha güvenilir bir şekilde anlaşılmasını sağlayan güçlü bir araçtır. İki dünyanın en iyisini bir araya getirme potansiyelini doğru kullandığında, araştırman çok daha anlamlı hale gelir.