Malikilik secenekleri nelerdir?
Malikilik Seçenekleri: Hangi Yolda Yürümelisin?
Malikilik konusu, özellikle gayrimenkul yatırımı yaparken veya bir mülk sahibi olmayı düşünürken karşımıza çıkan en temel sorulardan biri. Peki, tam olarak neler var bu malikilik seçeneklerinin altında? Gelin, deneyimlerime göre bu işin derinliklerine inelim.
- Tam Malikilik (Sole Ownership)
Bu, en bilinen ve en basit malikilik şekli. Bir mülkün tek ve mutlak sahibi olmak anlamına geliyor. Bütün haklar ve sorumluluklar tamamen sana ait. Örneğin, bir daire aldın ve tapuda sadece senin ismin yazıyor. İşte bu tam malikilik. Avantajı, kararlarını kimseye danışmadan, tamamen özgürce alabilmen. Satmak, kiralamak, restore etmek gibi her türlü işlemi istediğin gibi yönetebilirsin. Dezavantajı ise, tüm finansal yükün ve yasal sorumlulukların sana ait olması. Bir sorun çıktığında, örneğin kiracının verebileceği zararlar veya bina ile ilgili beklenmedik masraflar, bunların tamamı senin cebinden çıkar.
- Paylı Mülkiyet (Co-ownership / Tenancy in Common)
Bu, birkaç kişinin bir mülkü paylaştığı durumlar için geçerli. Paylı mülkiyette, mülk üzerindeki hakların belli oranlarda bölünmüş olur. Örneğin, bir gayrimenkulü iki kişi %50-%50 payla aldıysa, her iki taraf da mülkün tamamına sahip olmakla birlikte, bu sahiplik oranları oranında haklara sahiptir. Bu durum genellikle kardeşler arasında miras kalan mallarda veya ortak yatırım yapan arkadaşlarda görülür. Buradaki kilit nokta şu: Her bir paydaş, kendi payını bağımsız olarak devredebilir (satabilir, bağışlayabilir). Ancak, mülkün tamamıyla ilgili büyük kararlar (örneğin satışı veya büyük çaplı bir tadilat) için diğer paydaşların da rızasını almalısın. Bu da bazen anlaşmazlıklara yol açabilir. Deneyimlerime göre, bu tür durumlarda önceden bir paydaş sözleşmesi yapmak, olası ihtilafları en baştan önlemek için çok önemlidir. Bu sözleşmede, mülkün nasıl kullanılacağı, masrafların nasıl bölüşüleceği ve hangi durumlarda satılacağı gibi konular netleştirilir.
- Elbirliğiyle Mülkiyet (Joint Tenancy with Right of Survivorship)
Bu malikilik şekli, özellikle evli çiftler arasında veya birbirine çok yakın aile üyeleri arasında yaygınlaşabilir. Elbirliğiyle mülkiyette, mülk sahipleri, mülk üzerindeki hakları bölünmemiş bir bütün olarak paylaşırlar. En önemli özelliği ise, sahiplerden biri vefat ettiğinde, onun payı diğer hayattaki sahiplere otomatik olarak geçer. Yani, miras davalarıyla uğraşmadan, otomatik bir devir söz konusu olur. Örneğin, bir ev iki kardeş tarafından elbirliğiyle alındıysa ve bir kardeş vefat ederse, evi tamamı diğer kardeş miras alır. Tam malikiyet gibi, bu durumda da mülkün tamamıyla ilgili kararlar için tüm sahiplerin anlaşması gerekir. Paylı mülkiyette olduğu gibi kendi payını bağımsız satamazsın. Bu model, özellikle miras planlaması açısından oldukça pratik bir çözüm sunar.
Pratik Bir Öneri: Hangi malikilik seçeneğini tercih edersen et, bir gayrimenkul avukatından veya noterden hukuki destek almak, ileride yaşanabilecek karmaşıklıkların önüne geçmeni sağlayacaktır. Özellikle paylı mülkiyet veya elbirliğiyle mülkiyette sözleşmelerin doğru yapılması hayati önem taşır.