Yiğen mi yeğen mi?

Yiğen mi, Yeğen mi? Karar Verelim!

Bu kafa karışıklığına bir son verelim artık! Hangisi doğru, hangisi yanlış? Gelin bu işi kökünden halledelim.

Kelime Kökeni ve Dilbilimsel Açıklama

Öncelikle şunu bilmelisin: Dilbilimde her kelimenin bir kökeni, bir mantığı vardır. Bizim dilimize pek çok kelime Arapça'dan geçmiş. İşte bu kelime de onlardan biri. Arapça'da "yeğen" kelimesinin kökeni "ibn-i ah" yani "kardeşin oğlu" ifadesidir. Bu ifade zamanla Türkçeleşirken, ses değişimlerine uğrayarak önce "yegen" olmuş, sonra da yaygın kullanımla "yeğen" halini almıştır.

Peki ya "yiğen"? Bu kelime ise daha çok halk ağzında, günlük konuşmada kullanılan bir varyanttır. Dilbilimciler ve TDK gibi kurumlar tarafından kabul edilen ve doğru kabul edilen yazım şekli "yeğen"dir. Deneyimlerime göre, özellikle Anadolu'nun bazı bölgelerinde veya daha geleneksel aile yapılarında "yiğen" kullanımı daha sık rastlanan bir durum. Ancak resmi yazışmalarda, kitaplarda veya standart Türkçede tercih edilmesi gereken yazım "yeğen"dir.

Yaygın Kullanım ve Algı

Şimdi gelelim madalyonun diğer yüzüne: Yaygın kullanım. İnsanlar konuşurken hangi kelimeyi daha çok duyarsa, o kelimeye daha çok aşina olur. Bu yüzden "yiğen" kelimesini duyan birçok kişi bunu doğru kabul edebilir. Ancak bu durum, kelimenin dilbilimsel olarak doğru olduğu anlamına gelmez. Bir örnek vermek gerekirse, eskiden "yanlış" kelimesi yerine "yanlış" yerine "yanlış" gibi kullanımlar da yaygındı ama doğru olanı "yanlış"tır.

Türk Dil Kurumu'nun (TDK) güncel sözlüğüne baktığımızda da "yeğen" kelimesinin geçtiğini görürüz. TDK, dilimizin standardize edilmesinde önemli bir rol oynar. Bu nedenle, bir kelimenin doğru yazılışını öğrenirken veya öğretirken TDK'nın kaynaklarına başvurmak en güvenilir yoldur. TDK'nın verilerine göre, 2023 yılı itibarıyla yapılan güncellemelerde de "yeğen" kelimesinin kullanımı teyit edilmiştir.

Pratik İpuçları ve Öneriler

Peki sen bu durumla nasıl başa çıkacaksın? İşte sana birkaç pratik ipucu:

• Yazarken: Eğer resmi bir belge, bir e-posta veya bir kitaba yazı yazıyorsan, kesinlikle "yeğen" kelimesini kullan. Bu, hem dil bilgine olan hakimiyetini gösterir hem de okuyucuda daha olumlu bir izlenim bırakır.
• Konuşurken: Günlük sohbetlerde "yiğen" diyen birini duyarsan, hemen "yanlış söyledin" diye müdahale etmek yerine, durumu anlayışla karşıla. Ancak sen konuşurken "yeğen" demeyi tercih et. Zamanla senin doğru kullanımın çevrendekilere de örnek olacaktır.
• Çocuklara Öğretirken: Eğer çocukların varsa, onlara bu kelimenin doğru yazılışını ve kullanımını öğretirken "yeğen" olarak öğret. Kelimenin kökenini basitçe anlatmak, akılda kalıcılığını artırabilir. Örneğin, "Kardeşimizin oğlu veya kızı demek için kullandığımız kelime bu." gibi.
• TDK'dan Yardım Al: Şüpheli olduğun her kelime için TDK'nın internet sitesini veya sözlüğünü kontrol et. Bu, hem seni doğru bilgiye ulaştırır hem de kelime hazneni geliştirir.

Unutma, dil yaşayan bir varlıktır ve zamanla değişim gösterebilir ama doğruyu bilmek ve uygulamak her zaman önemlidir. Bu ayrımı yaparak hem dilimize sahip çıkmış oluruz hem de iletişimde daha net oluruz.