Çekimli fiil ve ek fiil nedir?

Fiiller, dilimizin en hareketli ve dinamik öğeleridir. Onlar sayesinde eylemleri, durumları ve oluşları ifade edebiliriz. Bu yazımızda, fiillerin temel taşlarından olan "çekimli fiil" ve "ek fiil" kavramlarını yakından inceleyeceğiz. Çekimli fiil, bir fiilin şahıs ve zaman ekleri alarak cümle içinde kullanılabilir hale gelmiş şeklidir. Örneğin, "gitmek" fiilini ele alalım. Bu fiil, "-iyor" (şimdiki zaman) ve "-um" (birinci tekil şahıs) eklerini alarak "gidiyorum" şeklinde çekimlendiğinde, bir eylemi gerçekleştiren kişiyi ve eylemin zamanını belirtir hale gelir. Kısacası, çekimli fiiller, bir eylemin kim tarafından, ne zaman yapıldığını veya yapılacağını gösteren fiillerdir. Ek fiil ise, isim soylu sözcükleri (isim, sıfat, zamir, zarf) veya fiilimsileri yüklem yapma görevini üstlenen özel bir fiildir. Ek fiilin temel görevi, bu sözcükleri yargı bildiren ifadeler haline getirmektir. Ek fiilin dört temel kipi vardır: bildirme (şimdiki zaman), rivayet (geçmiş zaman), hikaye (geçmiş zaman) ve şart kipi. Örneğin, "güzel" kelimesi bir sıfattır ancak "güzeldi" dediğimizde, ek fiil sayesinde geçmiş zamanda bir güzellik yargısı ifade etmiş oluruz. Ek fiiller ayrıca birleşik zamanlı fiiller oluşturarak, fiillerin anlamını zenginleştirmede de önemli bir rol oynar. "Gidecektim" örneğinde olduğu gibi, "-ecek" gelecek zaman eki almış bir fiile ek fiilin hikayesi (-di) eklenerek, geçmişte yapılması planlanan ancak gerçekleşmeyen bir eylemi ifade edebiliriz. Özetle, çekimli fiiller eylemi gerçekleştiren kişi ve zamanı belirtirken, ek fiiller isim soylu sözcükleri yüklem yaparak cümlelere anlam katar ve fiillerin zamanını belirginleştirir. Bu iki kavramı anlamak, Türkçeyi daha doğru ve etkili kullanmanın anahtarlarından biridir.