ABD ilk ne zaman kuruldu?
Amerika Birleşik Devletleri Ne Zaman Kuruldu?
Amerika Birleşik Devletleri'nin kuruluşunu konuşurken genellikle tek bir tarih aklımıza gelir: 4 Temmuz
- Bu tarih, Bağımsızlık Bildirgesi'nin kabul edildiği ve on üç koloninin Büyük Britanya'dan ayrıldığını ilan ettiği gündür. Ancak bu, sürecin sadece bir kilometre taşıdır. Gerçek kuruluş, daha karmaşık ve zamana yayılmış bir olgudur.
Bağımsızlık Bildirgesi ve Sonrası
4 Temmuz 1776, Amerika'nın doğuşunun sembolik başlangıcıdır. Bu bildirge, kolonilerin kendi kaderlerini tayin etme iradesini ortaya koymuştur. Bildirgeyi imzalayanlar arasında Thomas Jefferson, Benjamin Franklin ve John Adams gibi önemli figürler bulunmaktadır. Ancak bu ilandan sonra gelen Amerikan Bağımsızlık Savaşı (1775-1783), ülkenin fiilen bağımsızlığını kazanması için sekiz yıl sürmüştür. Bu savaş, sadece bir askeri mücadele değil, aynı zamanda yeni bir ulus inşa etme sürecinin de ta kendisiydi.
Deneyimlerime göre, birçok insan bu savaşın sadece İngilizlere karşı verildiğini sanır. Oysa savaşın gidişatında Fransa, İspanya ve Hollanda gibi ülkelerin de önemli destekleri olmuştur. Özellikle Fransa'nın mali ve askeri yardımı, Amerikalıların zaferinde kritik rol oynamıştır. Örneğin, Yorktown Kuşatması (1781) gibi dönüm noktası niteliğindeki muharebeler, bu uluslararası desteğin somut bir göstergesidir.
Anayasa: Bir Ulusun Omurgası
Bağımsızlık kazanıldıktan sonra, yeni kurulan devletin nasıl yönetileceği sorusu gündeme geldi. İlk anayasal belge olan Konfederasyon Maddeleri (Articles of Confederation), 1781'de yürürlüğe girdi. Ancak bu belge, merkezi bir hükümetin yeterince güçlü olmaması gibi ciddi zayıflıkları barındırıyordu. Bu zayıflıklar, devletler arası anlaşmazlıklara ve ekonomik istikrarsızlıklara yol açtı.
Bu durumu düzeltmek adına, 1787'de Philadelphia'da bir anayasa kongresi toplandı. İşte burada, bugünkü ABD Anayasası'nın temelleri atıldı. 17 Eylül 1787'de kabul edilen ve 1789'da yürürlüğe giren bu Anayasa, üç kuvvetli devlet organı (yasama, yürütme, yargı) ve kuvvetler ayrılığı ilkesiyle bugünkü ABD yönetim sisteminin omurgasını oluşturmuştur. Bu belge, aynı zamanda halkın haklarını güvence altına alan Haklar Bildirgesi (Bill of Rights) ile de taçlanmıştır.
Kuruluşun Sürekliliği ve İlk Başkan
ABD'nin "kuruluş"unu tek bir tarihe indirgemek yerine, bir süreç olarak görmek daha doğru. Bağımsızlık Bildirgesi (1776), Bağımsızlık Savaşı'nın zaferle sonuçlanması (1783) ve Anayasa'nın yürürlüğe girmesi (1789) bu sürecin anahtarlarıdır.
Bu dönemin kilit isimlerinden biri de şüphesiz George Washington. Washington, hem Bağımsızlık Savaşı'nda kıta ordusunun başkomutanı olarak ülkenin bağımsızlığını sağlamış hem de ABD'nin ilk başkanı olarak yeni devletin yönetimini kurmuştur. 1789'da göreve başlayan Washington'ın başkanlığı, ülkenin ilk adımlarının atıldığı, kurumların oluşturulduğu ve geleceğin şekillendiği kritik bir dönemdir.
Eğer bu döneme daha yakından bakmak istersen, başlangıçta on üç koloni varken, zamanla batıya doğru genişleyerek bugünkü Amerika Birleşik Devletleri'nin oluştuğunu da unutmamak gerekir. Yani kuruluş, sadece bir başlangıç değil, aynı zamanda sürekli bir evrim sürecidir.