🗞️ Manisa Haber

75 KW elektrik motor kaç amper çeker?

13 Haziran 2025 Manisa Haber

75 KW Elektrik Motoru Kaç Amper Çeker?

Bir 75 KW gücündeki elektrik motorunun çektiği akım (amper), birkaç temel faktöre bağlı olarak değişir. Bu değişimleri anlamak, doğru ekipman seçimi ve güvenli çalışma için kritik öneme sahiptir.

Öncelikle, motorun çalışma gerilimi en belirleyici faktördür. Türkiye'de yaygın olarak kullanılan iki ana gerilim seviyesi vardır: 380V (3 fazlı sanayi elektriği) ve bazen daha küçük uygulamalarda 220V (tek fazlı ev elektriği, ancak 75 KW gibi büyük bir motor genellikle tek fazda çalışmaz). Motorun etiketinde belirtilen çalışma gerilimi, çekilecek akımı doğrudan etkiler.

Temel formülümüz şudur:

Akım (I) = Güç (P) / (Gerilim (V) Güç Faktörü (Cos φ) Etkinlik Derecesi (η) * √3)

Buradaki Güç Faktörü (Cos φ), motorun ne kadar verimli elektrik enerjisini mekanik enerjiye çevirdiğini gösteren bir katsayıdır. Genellikle endüktif yükler için 0.8 ile 0.9 arasında değişir. Motorun etiketinde bu değer de bulunur.

Etkinlik Derecesi (η) ise motorun mekanik kayıpları (sürtünme, ısı vb.) hesaba katıldığında ne kadar verimli çalıştığını gösterir. Bu da genellikle %85 ile %95 arasında yer alır.

Bu formülü kullanarak bir 75 KW motor için yaklaşık bir hesaplama yapalım. Diyelim ki motorumuz 380V ile çalışıyor, güç faktörü 0.85 ve etkinlik derecesi %90 (yani 0.90) olsun.

Akım = 75.000 Watt / (380 Volt 0.85 0.90 * √3)

Akım ≈ 75.000 / (380 0.85 0.90 * 1.732)

Akım ≈ 75.000 / 565.7

Akım ≈ 132.5 Amper

Bu, tam yükte çekilecek teorik akımdır. Deneyimlerime göre, motorun çalışmaya başlarken çektiği kalkış akımı çok daha yüksektir ve bu değerin 5-7 katına kadar çıkabilir. Bu nedenle, şalter ve kablo seçiminde bu kalkış akımı da göz önünde bulundurulmalıdır.

Kalkış Akımı ve Motor Kontrol Cihazları

Her elektrik motoru, özellikle de büyük güçlü olanlar, kalkış anında normal çalışma akımının çok daha fazlasını çeker. Bu yüksek akım, motorun dönmeye başlaması için gereken yüksek torku oluşturmak amacıyla gereklidir. 75 KW'lık bir motor için bu kalkış akımı, tam yük akımının 5 ila 7 katına kadar çıkabilir, yani yaklaşık 660 Amper civarına ulaşabilir.

Bu yüksek başlangıç akımları, şebeke üzerindeki gerilim düşümüne, bağlı olduğu sigortalara ve şalterlere zarar verebilir. Bu yüzden büyük motorlarda doğrudan yol verme (direct on-line - DOL) yerine, daha yumuşak bir kalkış sağlayan yöntemler tercih edilir. Bunlar:

  • Yıldız-Üçgen Yol Verme (Star-Delta): Motor ilk başta yıldız bağlı olarak çalıştırılır ve belirli bir süre veya devir sayısına ulaştığında üçgen bağlıya geçilir. Bu, kalkış akımını yaklaşık üçte bir oranında düşürür.
  • Yumuşak Yol Vericiler (Soft Starter): Elektronik kontrollü bu cihazlar, motorun gerilimini kademeli olarak artırarak yumuşak bir kalkış sağlar ve kalkış akımını kontrol eder.
  • Frekans Konvertörleri (Variable Frequency Drive - VFD): Hem yumuşak kalkış sağlar hem de motorun devrini çalışma şartlarına göre ayarlayarak enerji tasarrufu yapılmasına imkan tanır.

Bu yol verme yöntemlerinden hangisinin kullanılacağı, motorun bağlı olduğu sistemin kapasitesine, şebeke kurallarına ve iş yükünün gerekliliklerine göre belirlenir.

Koruma Cihazları ve Kablo Kesitleri

Bir 75 KW'lık motorun güvenli bir şekilde çalışması için doğru koruma cihazlarının ve uygun kablo kesitlerinin seçilmesi hayati önem taşır. Motorun etiketinde belirtilen tam yük akımı (yaklaşık 130-140 Amper), sigorta ve termik röle seçiminde başlangıç noktasıdır.

Ancak, motorun tipine ve çalışma şartlarına göre aşırı yük korumasının biraz daha yüksek bir akım değerine ayarlanması gerekebilir. Deneyimlerime göre, genellikle tam yük akımının %115-125'i oranında bir ayar yapılır. Örneğin, 135 Amperlik bir tam yük akımı için termik röleler 160-170 Amper civarına ayarlanabilir.

Kablo seçimi ise hem motorun çalışma akımına hem de kablonun çekileceği mesafeye, ortam sıcaklığına ve döşeme şekline (burulu, havada vb.) göre yapılır. 380V'da 130 Amperin üzerinde bir akım çekecek olan bir 75 KW motor için, en az 70 mm² veya 95 mm² kesitinde bakır iletkenli güç kabloları gerekebilir. Kesin kablo kesiti hesaplamaları için mutlaka standartlara uygun tablolar ve mühendislik hesapları kullanılmalıdır. Yanlış seçilmiş bir kablo, aşırı ısınmaya, enerji kaybına ve yangın riskine yol açabilir.

Motor Etiketi Neden Önemli?

Her zaman motorun üzerindeki etiketi kontrol etmenizi öneririm. Bu etiket, motorun teknik özelliklerinin en doğru kaynağıdır. Üzerinde genellikle şu bilgiler bulunur:

  • Güç (KW veya HP): Motorun üretebileceği maksimum mekanik güç.
  • Voltaj (V): Motorun çalışabileceği gerilim seviyesi (örn: 380V, 400V).
  • Frekans (Hz): Elektrik şebekesinin frekansı (Türkiye'de 50 Hz).
  • Devir (RPM): Motorun milinin dönüş hızı.
  • Akım (A): Tam yükte çekeceği maksimum akım. Bu bilgi, etikette genellikle "FLA" (Full Load Amps) veya "Ie" (Nominal Akım) olarak belirtilir.
  • Güç Faktörü (Cos φ): Motorun güç kalitesini gösterir.
  • Verimlilik (η - Eta): Motorun mekanik ve elektriksel kayıplar sonrasındaki verimliliği.
  • Koruma Sınıfı (IP): Motorun toz ve suya karşı dayanıklılık derecesi.
  • İzolasyon Sınıfı (Class): Motorun sargılarının dayanabileceği maksimum sıcaklık.

Bu bilgilerin hepsi, doğru bağlantıyı yapmak, doğru koruma elemanlarını seçmek ve güvenli bir çalışma ortamı sağlamak için kritiktir. Eğer motorun etiketindeki akım değeri bizim hesapladığımızdan farklıysa, öncelikle etiketteki değere güvenin çünkü o değer üretici tarafından belirlenmiş spesifik verilerdir.