Makale atıf ne demek?

Makale Atıf Nedir ve Neden Önemlidir?

Makale atıf, aslında bir nevi bilimsel sohbete katılmaktır. Bir başkasının fikrini, bulgusunu, verisini kullandığında, bunun kaynağını belirtmen gerekir. Sanki bir sohbet sırasında "Aa, bunu şöyle duymuştum..." der gibi, bilim dünyasında da "Bu fikir Prof. Dr. X'in makalesinde yer alıyordu..." demenin yolu atıftır.

Şöyle düşün: Bir grup arkadaş bir konu hakkında sohbet ediyor. Bir kişi bir bilgi veriyor ve diğeri "Evet, tam da bunu okuduğum bir makalede görmüştüm" diyor. İşte bu, o bilginin kaynağını belirtmek. Makale atıf da aynı mantıkla çalışır ama çok daha sistematik ve kurallı bir şekilde yapılır. Amacı, hem referans verdiğin kişiye hakkını teslim etmek hem de okuyucunun o bilgiye ulaşmasını sağlamak.

Atıfın Temel Bileşenleri ve İşleyişi

Temel olarak iki ana unsur var:

• Metin İçi Atıf (In-text Citation): Makalenin içinde, kullandığın bilginin hemen ardından parantez içinde yazarın soyadını ve yayın yılını belirtirsin. Örneğin, (Yılmaz, 2022). Eğer direkt bir alıntı yapıyorsan, sayfa numarasını da eklersin: (Yılmaz, 2022, s. 45).
• Kaynakça (References/Bibliography): Makalenin sonunda, metin içinde atıf verdiğin tüm kaynakların tam listesini alfabetik sırayla sunarsın. Burada makalenin başlığı, derginin adı, cilt numarası, sayı numarası, sayfa aralığı ve DOI (Digital Object Identifier) gibi tüm detaylar yer alır.

Bu ikisi birbirini tamamlar. Metin içinde gördüğün "Yılmaz, 2022" ibaresi seni makalenin sonundaki kaynakçaya yönlendirir. Orada da Yılmaz'ın hangi makalesinden bahsettiğini tam olarak öğrenirsin.

Atıf Türleri ve Biçimleri

Bilim dünyasında kullanılan pek çok atıf stili var. En yaygın olanlarından bazıları şunlar:

• APA (American Psychological Association) Stili: Genellikle sosyal bilimler, eğitim ve psikoloji alanlarında kullanılır. Tarihsel olarak önemli bir stildir ve güncel versiyonları takip edilir.
• MLA (Modern Language Association) Stili: Edebiyat, dil ve beşeri bilimlerde daha yaygın kullanılır.
• Chicago Stili: Hem yazar-tarih hem de dipnot sistemi olmak üzere iki farklı formatı bulunur. Tarih, sanat ve mimarlık gibi alanlarda tercih edilebilir.
• IEEE (Institute of Electrical and Electronics Engineers) Stili: Mühendislik ve bilgisayar bilimleri gibi teknik alanlarda kullanılır ve genellikle numaralandırma sistemi üzerine kuruludur.

Hangi stili kullanacağın, genellikle makalenin gönderileceği dergi veya enstitünün belirlediği yönergelere bağlıdır. Deneyimlerime göre, derginin 'Yazar Notları' veya 'Gönderim Kuralları' bölümünü dikkatlice okumak en doğrusu. Bu kurallara uymazsanız, makaleniz yayınlanmadan geri dönebilir.

Neden Atıf Yapmalıyız? (İşin Püf Noktaları)

Atıf yapmanın temel nedenleri:

• Akademik Dürüstlük ve İntihalden Kaçınma: En önemli sebep bu. Başkasının fikrini kendi fikrinmiş gibi sunmak intihaldir ve ciddi sonuçları vardır. Atıf, bu riski ortadan kaldırır.
• Bilgilerin Kaynağını Gösterme: Okuyucunun senin vardığın sonuçların veya kullandığın bilgilerin dayanağını görmesini sağlar. Bu, senin argümanlarını güçlendirir ve okuyucunun bilgiyi doğrulamasına olanak tanır.
• Araştırmanın Temelini Belirtme: Senin çalışmanın daha önceki araştırmalarla nasıl bir bağlantı kurduğunu gösterir. Bu, bilimin birikerek ilerlemesinin bir göstergesidir.
• Okuyucuya Ek Kaynak Sunma: İlgilenen okuyucular, senin atıf yaptığın kaynaklara giderek konuyu daha derinlemesine inceleyebilirler. Bu, bilginin yayılmasına yardımcı olur.
• Güvenilirlik Oluşturma: Doğru ve eksiksiz atıflar, senin araştırmanın ciddiyetini ve özenini gösterir. Bu da okuyucuda bir güven uyandırır.

Deneyimlerime göre, iyi yapılmış bir atıf sistemi, makalenin genel kalitesini de doğrudan etkiler. Hangi stilin istendiğini iyi anlamak ve kaynakçanı doğru oluşturmak, makalenin hakemlerce daha kolay kabul edilmesini sağlar.

Pratik İpuçları ve Öneriler

Makale atıf sürecini kolaylaştırmak için şunları yapabilirsin:

• Referans Yönetim Yazılımları Kullan: Zotero, Mendeley, EndNote gibi programlar, kaynakları toplamanı, düzenlemeni ve metin içinde atıf yapmanı (ve kaynakçayı otomatik oluşturmanı) inanılmaz kolaylaştırır. Bu araçları öğrenmek, uzun vadede sana çok zaman kazandıracaktır.
• Her Zaman Belirtilen Stili Takip Et: Derginin veya kurumun belirlediği atıf stiline tam uyum sağla. Küçük bir hata bile makalenin geri dönmesine neden olabilir.
• Okurken Not Al: İlginç bulduğun her bilgiyi, fikri veya veriyi bir yere kaydederken, aynı anda kaynağını (yazar, yıl, sayfa) da not al. Bu, daha sonra atıf yaparken büyük kolaylık sağlar.
• Kaynakçayı Düzenli Tut: Makaleyi yazmaya başladığın ilk günden itibaren kaynakçanı düzenli tut. Son ana bırakmak, ciddi karmaşaya yol açabilir.
• Doğrudan Alıntı Yaparken Dikkatli Ol: Direkt alıntıları çok sık kullanmaktan kaçın. Kendi kelimelerinle ifade etmek, konuyu daha iyi anladığını gösterir. Direkt alıntı yapacaksan da tam olarak aynı olmalı ve sayfa numarası mutlaka belirtilmeli.

Unutma, atıf yapmak sadece bir kurala uymak değil, aynı zamanda bilimsel topluluğun bir parçası olmanın ve bilgiye saygı duymanın bir gereğidir. Başarılar!