Hukuk Muhakemeleri Kanunu nelerdir?
Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK) Hakkında Bilmen Gerekenler
HMK, bir davayı baştan sona nasıl yöneteceğini, hangi adımların izleneceğini belirleyen temel bir kanun. İçinde birçok kural barındırıyor ama senin için en can alıcı noktaları, işine yarayacak bilgileri ve deneyimlerime göre sana verebileceğim pratik ipuçlarını derledim.
Dava Açma Süreçleri ve Dilekçeler
Bir davayı başlatmak için ilk adım bir dilekçe vermek. Bu dilekçe o kadar önemli ki, adeta davanın kimliği gibi. HMK'da dilekçe yazımına dair çok net kurallar var. Örneğin, dilekçede davanın konusunu, nedenlerini, delillerini ve istediğin şeyi (tazminat mı, alacak mı, boşanma mı?) açıkça belirtmen gerekiyor. Bir dava açarken dikkat etmen gereken en önemli şeylerden biri, dilekçenin eksiksiz olması. Bir kere eksik bir dilekçe verirsen, mahkeme sana tamamlaman için süre verir, bu da süreci uzatır. Deneyimlerime göre, davacı dilekçesinde davalının kimlik ve adres bilgilerini doğru girmek kritik. Eğer davalı şirketse, tam unvanı ve vergi numarası gibi bilgileri araştırman gerekiyor. Davalıyı yanlış tanıtırsan, tebligat yapılamaz ve dava ilerlemez. Benzer şekilde, davaya konu olan mal veya hakkın değerini de dilekçende belirtmen gerekebilir. Bu değer, harçların belirlenmesinde önemli bir rol oynar.
Delillerin Sunulması ve Değerlendirilmesi
HMK, deliller konusunda oldukça detaylı düzenlemeler içerir. Tanık dinletmek, belge sunmak, bilirkişi görüşü almak gibi birçok delil türü var. Önemli olan, sunduğun delillerin davayla ilgili ve hukuka uygun olması. Örneğin, gizlice kaydedilmiş bir ses kaydı veya hukuka aykırı yollarla elde edilmiş bir belge mahkemede delil olarak kabul edilmeyebilir. Bir avukat olarak, müvekkilimin lehine olacak tüm delilleri toplamak ve mahkemeye sunmak benim görevim. Deneyimlerime göre, delilleri doğru zamanda ve doğru şekilde sunmak çok önemli. Zamanında sunulmayan bir belge veya tanık, mahkeme tarafından dikkate alınmayabilir.
* Belge Sunma: Belgeleri sunduğunda, bunların asıllarını veya onaylı suretlerini vermen gerekir.
* Tanık Dinletme: Tanık dinleteceksen, tanıkların isimlerini ve adreslerini mahkemeye bildirmen, tanığın kim olduğunu ve ne bildiğini açıklaman gerekir.
* Bilirkişi İncelemesi: Bir konu teknik bilgi gerektiriyorsa, bilirkişi atanmasını talep edebilirsin. Bilirkişinin raporu, mahkeme için önemli bir yol gösterici olabilir.
Duruşmalar ve Kararlar
Duruşmalar, davanın en kritik aşamalarından biri. HMK'ya göre duruşmalar genellikle açıktır ve herkes izleyebilir. Mahkeme başkanı, davanın seyrini belirler, tarafları dinler ve delilleri inceler. Deneyimlerime göre, duruşmaya hazırlıklı gitmek, ne söyleyeceğini bilmek ve sakin kalmak çok önemlidir. Mahkeme başkanı sana bir soru sorduğunda, dürüst ve net cevaplar vermen gerekir. Mahkeme, tüm bu süreci değerlendirerek bir karar verir. Bu karara "hüküm" denir ve tarafları bağlar. Eğer karardan memnun kalmazsan, belirli süreler içinde itiraz etme hakkın vardır. Bu itiraz süreçleri de yine HMK'da düzenlenmiştir.
Basit Yargılama Usulü ve Yazılı Yargılama Usulü
HMK'da iki ana yargılama usulü var: basit yargılama usulü ve yazılı yargılama usulü. Basit yargılama usulü, daha basit ve hızlı sonuçlanması beklenen davalar için uygulanır. Örneğin, çekişmesiz çekişmeli alacak davaları veya küçük miktarlı tazminat davaları genellikle basit yargılama usulüne tabidir. Yazılı yargılama usulü ise daha karmaşık davalar için kullanılır. Bu usulde, dilekçe, cevap dilekçesi, ikinci cevap dilekçesi gibi yazılı aşamalar daha belirgindir. Hangi usulün uygulanacağı, davanın niteliğine göre mahkeme tarafından belirlenir. Basit yargılama usulünde, dilekçeler verildikten sonra doğrudan duruşmaya geçilebilirken, yazılı yargılama usulünde daha fazla yazılı aşama bulunur. Bu usul farklarını bilmek, davanın ne kadar süreceği konusunda sana bir fikir verebilir.