Serum damara nasıl takılır?

Serum Damara Nasıl Takılır? Adım Adım Rehber

Serum takma işlemi, ilk başta biraz göz korkutucu gelebilir ama aslında doğru bilgi ve pratikle oldukça basit bir işlemdir. Kendi kendine serum takmayı düşünüyorsan, öncelikle bu işin tıbbi bir müdahale olduğunu ve steril ortama, uygun malzemelere ve temel bilgiye sahip olman gerektiğini unutma. Deneyimlerime göre, bu adımları dikkatle takip edersen süreci daha rahat yönetebilirsin.

1. Gerekli Malzemeleri Hazırlamak

Serum takmadan önce ihtiyacın olan her şeyi elinin altında bulundurman işini kolaylaştırır. Eksik bir malzeme sonradan panik yaratabilir.

• Serum: Hangi tür serum olduğunu ve dozajını doktorun belirlemiştir. Serum torbasının üzerinde son kullanma tarihi ve seri numarası gibi bilgilerin olduğundan emin ol. Genellikle %0.9 sodyum klorür (salin) veya dekstroz çözeltileri kullanılır.
• İntraket (Venöz Kateter): İnce, steril ve damara girecek olan keskin ucu olan plastik tüptür. İntraketin rengi, çapını ve akış hızını gösterir. Örneğin, daha ince olan 22-24 gauge (mor, mavi) genellikle damar yolu açmak için kullanılırken, daha kalın olan 18-20 gauge (yeşil, pembe) daha hızlı sıvı verilmesi gereken durumlar için tercih edilebilir.
• Serum Seti: Serum torbasını intrakete bağlayan, içinde bir filtre ve bir de regülatörü bulunan steril borudur. Bu regülatör, serumun damla hızını ayarlamanı sağlar.
• Turnike: Damarı belirginleştirmek için kola bağlanan elastik bir bandajdır.
• Antiseptik Solüsyon: Cildi temizlemek için kullanılır. Genellikle %70 izopropil alkol veya povidon iyot içeren mendiller tercih edilir.
• Steril Eldiven: Hem kendin hem de hastanın enfeksiyon kapmasını önlemek için mutlaka kullanılmalıdır.
• Pamuk veya Gazlı Bez: İntraket takıldıktan sonra damara yapılan giriş noktasını kapatmak ve antiseptik solüsyonu uygulamak için kullanılır.
• Flaster veya Medikal Bant: İntraketin deriye sabitlenmesi için kullanılır.

1. Damar Yolu Açmak

Doğru damarı bulmak ve damar yolunu güvenli bir şekilde açmak en kritik adımlardan biridir.

• Damarı Belirleme: Genellikle dirsek içi veya ön kol bölgelerindeki damarlar tercih edilir. Damarların belirgin, düz ve iyi görünenini seçmek önemlidir. Parmaklarınla hafifçe bastırarak damarın dolgunluğunu kontrol edebilirsin.
• Turnikeyi Bağlama: Seçtiğin damarın yaklaşık 5-10 cm yukarısına turnikeyi sıkıca bağla. Bu, damarın daha belirgin hale gelmesini sağlayacaktır. Hasta, yumruğunu sıkarak veya gevşeterek damarın dolmasına yardımcı olabilir.
• Cildi Temizleme: Antiseptik mendil ile seçtiğin bölgeyi dairesel hareketlerle, merkezden dışa doğru temizle. Cildin tamamen kurumasını bekle. Bu, enfeksiyon riskini azaltır.
• İntraketi Hazırlama: İntraketin iğne kılıfını çıkarmadan, kapağını yavaşça sıyır.
• İğne ile Giriş: İntraketi, iğne ucu yukarı bakacak şekilde, damara yaklaşık 30-45 derecelik bir açıyla tut. Cildin üzerinden girerek damarın içine doğru ilerle. Damarın içine girdiğinde, iğnenin ortasında bir kan geri dönüşü göreceksin. Bu, doğru yere girdiğinin işaretidir.
• İntraketi İlerleme: Kan geri dönüşünü gördüğünde, iğnenin açısını biraz daha düşürerek (yaklaşık 15-20 derece) sadece iğnenin ucunu damara doğru ilerlet. Sonra, iplik (mandren) iğneyi sabit tutarak plastik kateteri damarın içine doğru kaydır.
• İğneyi Çekme: Kateteri tamamen damara oturttuktan sonra, iğneyi dikkatlice dışarı çek. İğneyi çektiğin anda, kanın geri akışını durdurmak için parmağınla intraketin ucunu kapat.
• Turnikeyi Çıkarma: Turnikeyi gevşetip çıkar.
• Serum Setini Bağlama: Steril serum setinin ucunu, intraketin üzerine sıkıca bağla.

1. Serumun Akışını Ayarlama ve Takibi

Damar yolunu açtıktan sonra serumun akışını doğru ayarlamak ve hastayı takip etmek de önemlidir.

• Serum Setini Doldurma (Prime Etme): Serum setinin içinde hava kabarcığı kalmaması için setin alt ucunu bir pamukla kapatarak serum torbasından sarkan ucunu aç. Serumun kendiliğinden setin içini doldurmasını sağla. Setin içindeki havanın tamamen çıktığından emin ol. Bu işlem sırasında, filtre kısmından serumun akışını kontrol et.
• Damla Hızını Ayarlama: Serum setinin üzerindeki regülatörü kullanarak serumun damla hızını ayarla. Doktorun belirttiği veya reçetede yazan damla hızına (örn: dakikada 20 damla) uygun olarak ayarla. Deneyimlerime göre, dakikada 1 ml genellikle 20-21 damlaya denk gelir, ancak bu serum setinin damla faktörüne göre değişebilir. Serum torbasının altındaki ince vida ayarı ile bu akışı daha hassas ayarlayabilirsin.
• Hastayı Gözlemleme: Serum takılı olduğu sürece hastanın genel durumunu, kolundaki şişlik, kızarıklık veya ağrı gibi belirtileri düzenli olarak takip et. Damar yolu etrafında bir sızıntı (infüzyon yerinden sıvı sızması) veya iltihap belirtisi görürsen serumu hemen durdurup tıbbi yardım almalısın.

1. Serumun Çıkarılması

Serum bittiğinde veya damar yolu kapatılması gerektiğinde doğru şekilde çıkarılması önemlidir.

• Serum Setini Kapatma: Serum torbası tamamen boşaldığında veya kapatılması gerektiğinde, serum setinin regülatörünü kapat.
• Flasteri Çıkarma: İntraketi sabitleyen flasteri nazikçe, deriyi germeden çıkar.
• İntraketi Çıkarma: Bir pamuk veya gazlı bez ile intraketin giriş yerini temizle. Sonra intraketi, damar yönüne doğru, yavaş ve düz bir şekilde çekerek çıkar.
• Bası Uygulama: İntraketi çıkardığın anda, giriş yerine steril bir pamuk veya gazlı bez ile sıkıca bası uygula. Kanama durana kadar birkaç dakika basıyı sürdür.
• Bölgeyi Temizleme: Bası uyguladığın bölgeyi tekrar antiseptik bir mendil ile temizle.
• Bandajlama: Kanama durduktan sonra, giriş yerini küçük bir yara bandı veya steril gazlı bez ve flaster ile kapat.

Unutma, bu bilgiler genel bir rehber niteliğindedir. Herhangi bir şüphen veya sorunda mutlaka bir sağlık profesyoneline danışmalısın. Hijyen ve sterilizasyon her zaman önceliklidir.