Gürcistanda yaşayan hangi Türk topluluğu?

Gürcistan'daki Türk Varlığı: Ahıska Türkleri ve Daha Fazlası

Gürcistan'ı geziyor ya da bu topraklara ilgi duyuyor musun? O zaman sana Gürcistan'da yaşayan Türk topluluklarından bahsetmem lazım. Özellikle Ahıska Türkleri bu toprakların hem tarihi hem de kültürel dokusunu oluşturan en önemli gruplardan biri. Deneyimlerime göre, bu konuya ilk girdiğinde aklına sadece Ahıska Türkleri geliyor olabilir ama durum biraz daha geniş.

Gürcistan'da Türk varlığından bahsederken, öncelikle Ahıska Türkleri'ni ele alalım. Ahıska Türkleri, adını Gürcistan'ın güneybatısında bulunan tarihi Ahıska bölgesinden alır. Bu bölgenin hem Osmanlı hem de Rus İmparatorlukları döneminde Türkleşme ve İslamlaşma süreçlerine sahne olduğunu biliyorsun. Ahıska Türkleri, işte bu tarihi köklerden gelen, Türk dilini, geleneklerini ve İslam dinini benimsemiş bir topluluk.

Ancak Ahıska Türkleri'nin en trajik dönüm noktası 1944 sürgünü. Sovyetler Birliği lideri Stalin döneminde, Nazi Almanyası ile iş birliği yaptıkları bahanesiyle Ahıska bölgesindeki tüm Ahıska Türkleri (yaklaşık 100.000 kişi olduğu tahmin ediliyor) vatanlarından alınıp Orta Asya'ya sürülmüşlerdir. Bu, onları köklerinden koparan, büyük acılara neden olan bir olay. Sürgün sonrası Orta Asya'nın çeşitli ülkelerine (özellikle Özbekistan, Kazakistan ve Kırgızistan) yerleşmek zorunda kaldılar. Günümüzde Ahıska Türkleri'nin bir kısmı hala bu ülkelerde yaşamakta, bir kısmı ise anavatanlarına dönme umuduyla Gürcistan'a veya başka ülkelere göç etmiş durumda.

Gürcistan'a geri dönecek olursak, buradaki Ahıska Türkleri genellikle ülkenin farklı bölgelerine yayılmış durumda. Özellikle Tiflis ve çevresinde, ancak aynı zamanda Batum gibi liman kentlerinde de Ahıska Türklerine rastlamak mümkün. Kendi küçük topluluklarını oluşturmuşlar, camiler, kültürel dernekler aracılığıyla bağlarını canlı tutmaya çalışıyorlar. Eğer Gürcistan'da bulunursan ve onlarla tanışma fırsatı bulursan, misafirperverliklerine ve sıcakkanlılıklarına şahit olacağına eminim. Bir sohbetlerinde, belki de dedelerinin anlattığı Ahıska anılarını dinlersin.

Ahıska Türkleri dışında, Gürcistan'da tarihsel olarak varlık göstermiş başka Türk grupları da var. Bunlardan biri de Borçalı Türkleri. Borçalı bölgesi, adını tarihsel Borçalı nahiyesinden alır ve günümüzde Azerbaycan ile Gürcistan sınırları içerisinde yer alan bir coğrafyayı kapsar. Burada yaşayan Türk nüfusu, Ahıska Türkleri kadar büyük bir sürgün travması yaşamamış olsa da, zamanla asimilasyon süreçlerine maruz kalmışlardır. Ancak Borçalı Türkleri de kendi dil, kültür ve geleneklerini yaşatmaya devam ediyorlar. Özellikle Gürcistan'ın Marneuli gibi güney bölgelerinde yoğun olarak bulunurlar. Birçok Борчалыlı genç, Türkçeyi hala konuşuyor ve kültürel miraslarını sahipleniyor.

Gürcistan'daki Türk varlığına dair şunu söyleyebilirim: Bu topluluklar, sadece dilleri veya dinleriyle değil, aynı zamanda yaşam tarzları, mutfak kültürleri ve müzikleriyle de Gürcistan'ın mozaik yapısına renk katıyorlar. Eğer Gürcistan'ı gezerken yerel halkla daha derin bağlar kurmak istersen, onların topluluklarına veya otantik mekanlarına denk gelmeye çalış. Örneğin bir yerel pazarda, onların kurduğu küçük tezgahları gözüne kestirebilirsin. Belki de el işleri veya yöresel lezzetler sunuyorlardır.

Pratik İpuçları ve Öneriler

Gürcistan'da Ahıska veya Borçalı Türkleri ile ilgili daha fazla bilgi edinmek veya onlarla etkileşim kurmak istersen:

• Dil Konusunda Farkındalık: Türkçenin farklı lehçeleri veya yerel ağızları olabilir. Konuşurken bu durumu göz önünde bulundurmak iyi olur.
• Yerel Kültüre Saygı: Herhangi bir toplulukla etkileşime geçerken, onların adetlerine ve geleneklerine saygı göstermek her zaman en önemlisidir.
• Tarihi Bölgeleri Keşfet: Ahıska bölgesini (şimdiki adı Akhaltsikhe) veya Borçalı'nın Gürcistan'daki kısımlarını ziyaret etmek, bu toplulukların izlerini daha iyi görmeni sağlayabilir. Tarihi kaleler, camiler bu izlerden bazıları.
• Kültürel Etkinlikler: Eğer denk gelirsen, yerel bayramlar veya kültürel etkinlikler bu toplulukları tanımak için harika fırsatlardır.

Gürcistan, geçmişin izlerini taşıyan ve bu izleri hala yaşatan insanlarla dolu bir ülke. Bu topluluklar, ülkenin kimliğini anlamak için sana farklı bir pencere sunuyor.