Megali idea nedir kpss?
Megali Idea Nedir? KPSS Hazırlığı İçin Bilmeniz Gerekenler
Megali Idea, yani "Büyük Fikir", Osmanlı İmparatorluğu'nun son dönemlerinde ve erken Cumhuriyet döneminde Yunanistan'da ortaya çıkan, Helen dünyasını (Yunanistan ve Osmanlı İmparatorluğu'nun Rum nüfusunun yoğun olduğu bölgeler) tek bir devlette birleştirme ideolojisidir. Bu, özellikle Rumların kendi ulusal kimliklerini güçlendirme ve tarihi Bizans İmparatorluğu'nun bir nevi yeniden canlanması isteğiyle şekillenmiştir.
KPSS tarih sorularında bu kavramla karşılaşacaksın. Sadece ne olduğunu bilmek yetmez, arka planını, etkilerini ve hangi olaylarla ilişkili olduğunu da anlaman gerekiyor. Deneyimlerime göre, bu tür kavramları ezberlemek yerine, olayın geçtiği tarihsel süreci kafanda canlandırmak çok daha etkili oluyor.
Megali Idea'nın Tarihsel Kökenleri ve Amacı
Megali Idea'nın temelleri, Yunanistan'ın Osmanlı egemenliğinden kurtuluş mücadelesine dayanır. 1821'deki Yunan Bağımsızlık Savaşı'ndan sonra kurulan Yunanistan Krallığı, başlangıçta küçük bir devlet idi. Ancak Rum nüfusunun yoğun olduğu Midilli, Sakız, Girit, Menteşe (İzmir ve çevresi), Epir ve Makedonya gibi bölgelerde yaşayan Rumlar arasında bir "Büyük Yunanistan" özlemi vardı. Bu özlem, Osmanlı Devleti'nin zayıflamasıyla birlikte daha da güçlendi.
Megali Idea'nın temel amacı, Osmanlı İmparatorluğu'nun Rum nüfusunun yaşadığı toprakları da kapsayan, daha büyük bir Yunanistan kurmaktı. Bu, sadece toprak bütünlüğü değil, aynı zamanda kültürel ve dini bir homojenleşme hedefi de taşıyordu. Kısacası, Bizans İmparatorluğu'nun sınırlarına yakın bir coğrafyada, Hellen kültürünün hakim olduğu bir devlet kurma isteğiydi.
Megali Idea ve Türkiye Tarihi İlişkisi
Megali Idea, Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluş süreci ve öncesinde Türk-Yunan ilişkilerini derinden etkileyen en önemli faktörlerden biridir. Milli Mücadele döneminde, Yunanistan'ın Anadolu'ya asker çıkarmasında (1919) Megali Idea'nın rolü çok büyüktür. İzmir ve çevresindeki Rum nüfusunun da bu ideolojiye sempati duyması, işgali kolaylaştırmıştır.
Bu süreçte Türkiye'nin verdiği büyük mücadele, aslında Megali Idea'nın Anadolu'daki en önemli ve yıkıcı yansımasıdır. Kurtuluş Savaşı'nın zaferle sonuçlanması ve ardından gerçekleşen mübadele antlaşması (1923), Megali Idea'nın Anadolu'daki siyasi ve demografik etkilerini büyük ölçüde ortadan kaldırmıştır. Mübadele ile hem Rumlar Türkiye'den ayrılmış hem de Türkler Yunanistan'dan gelmiştir.
Pratik İpucu: KPSS'de bu konuyu anlamak için, 1919-1922 yılları arasındaki gelişmeleri (İzmir'in işgali, Batı Anadolu Cephesi, Sakarya Meydan Muharebesi, Büyük Taarruz) Megali Idea'nın bir sonucu olarak ele alabilirsin. Bu olayların, Yunanistan'ın ideolojik hedefleriyle nasıl iç içe geçtiğini düşünmek soruları çözmene yardımcı olacaktır.
KPSS'de Karşına Çıkabilecek Detaylar ve Sorular
Megali Idea ile ilgili KPSS'de karşına çıkabilecek sorular genellikle şunlar etrafında döner:
- Megali Idea'nın doğuş nedenleri nelerdir?
- Bu ideoloji Yunanistan'ın hangi siyasi ve askeri hamlelerinde etkili olmuştur? (Örn: Balkan Savaşları, I. Dünya Savaşı sonrası Anadolu işgali)
- Megali Idea'nın Türk Kurtuluş Savaşı ve Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşundaki yansımaları nelerdir?
- Lozan Antlaşması'nın Megali Idea üzerindeki etkisi nedir? (Özellikle nüfus mübadelesi)
- Megali Idea'nın günümüzdeki yankıları var mıdır? (Bu daha çok güncel bilgilerle alakalı olabilir ama temelini bilmek önemli.)
Deneyimlerime göre, "Nüfus Mübadelesi" konusunu Megali Idea'dan ayrı düşünmemek gerekiyor. Çünkü mübadele, bu büyük ideolojinin Anadolu'daki fiili sonuçlarını ortadan kaldırmaya yönelik önemli bir adımdı. Sadece "Türkler ve Rumlar yer değiştirdi" diye düşünmek yerine, bunun Megali Idea'nın bir sonucu ve aynı zamanda bir çözümü olduğunu anlamak soruları daha iyi yapmanı sağlar.
Öneri: Tarih kitaplarında veya ders notlarında Megali Idea'yı okurken, hangi tarihlerde hangi Yunan liderlerinin bu ideali dile getirdiğini not al. Bu tür somut bilgiler, sınavda aklında kalma ihtimalini artırır.