Yetişkinlerde temel yaşam desteği nasıl yapılır?
Yetişkinlerde Temel Yaşam Desteği: Hayati Adımlar
Birinin nefes alıp vermediğini veya tepki vermediğini fark ettiğin an, panik yapmak yerine ne yapacağını bilmek hayat kurtarır. Yetişkinlerde temel yaşam desteği (TYD) dediğimiz şey tam olarak budur. Deneyimlerime göre, bu basit ama kritik adımlar, profesyonel yardım gelene kadar o kişinin hayatta kalma şansını ciddi şekilde artırır.
- Güvenliği Sağla ve Durumu Değerlendir
İlk yapman gereken, hem kendi hem de çevrendekilerin güvenliğini sağlamak. Olay yerine yaklaşmadan önce etrafına bir bak. Tehlike arz eden bir durum var mı? Örneğin, elektrik kaçağı, akan trafik veya düşmüş bir nesne gibi. Eğer ortam güvenliyse, artık o kişiye odaklanabilirsin.
Kişiye yaklaşıp omzundan nazikçe sarsarak yüksek sesle seslen: "İyi misiniz? Beni duyuyor musunuz?" Eğer hiçbir tepki vermiyorsa, bilinçsiz demektir.
- Yardım Çağır ve Hava Yolunu Aç
Kişi tepki vermiyorsa hemen 112'yi ara veya yakındaki birinden aramasını iste. Telefonda konuşurken bile soluk alıp almadığını kontrol etmeye devam et.
Hava yolunu açmak için başını nazikçe geriye doğru eğ ve çenesini yukarı kaldır. Bu, dilin arkaya düşerek hava yolunu tıkamasını engeller.
- Solunumu Kontrol Et ve Göğüs Basısı Başlat
Hava yolunu açtıktan sonra, kişinin nefes alıp almadığını kontrol et. Bunu yapmak için 10 saniyeden fazla zaman harcamamalısın. "Bak, Dinle, Hisset" yöntemi işe yarar:
* Bak: Göğüs kafesinin yükselip alçalmasına bak.
* Dinle: Ağızdan veya burundan gelen nefes sesini dinle.
* Hisset: Yanağında veya kulağında nefes hisseder misin?
Eğer kişi normal nefes almıyorsa (örneğin, sadece iç çekme veya horlama gibi anormal sesler çıkarıyorsa) veya hiç nefes almıyorsa, hemen göğüs basısına başlamalısın.
Göğüs basısı için:
* Kişiyi sert bir zemine yatır.
* Göğüs kemiğinin ortasına, iki meme ucunun arasına ellerini kenetleyerek yerleştir. Vücut ağırlığını kullanarak dik bir açıyla bastır.
* Her basıda göğüs kafesinin en az 5 cm, ama 6 cm'den fazla çökmesini sağla.
* Dakikada 100-120 bası hızını yakalamaya çalış. Bu, "Stayin' Alive" şarkısının temposuna yakındır, bu da akılda tutmak için iyi bir ipucu olabilir.
* Her basıdan sonra göğüs kafesinin tam olarak eski haline dönmesine izin ver.
Eğer eğitimliysen ve yapabiliyorsan, 30 göğüs basısından sonra 2 kurtarıcı nefes verebilirsin. Nefes verirken kişinin burnunu kapat ve ağzını kendi ağzınla tamamen kapatarak göğüs kafesinin yükseldiğini görene kadar üfle. Ama eğer nefes verme konusunda rahat değilsen veya eğitimli değilsen, sadece kesintisiz göğüs basısına devam etmek bile çok önemlidir.
- Otomatik Eksternal Defibrilatör (OED) Kullanımı
Eğer olay yerinde bir OED varsa, onu kullanmak hayat kurtarıcı olabilir. OED'ler, kalbin durması sonucu oluşan ritim bozukluklarını düzeltebilen cihazlardır.
OED'yi kullanmak karmaşık görünse de, cihazın üzerindeki sesli ve görsel komutları takip ederek kolayca kullanabilirsin. Cihazı açtıktan sonra pedleri kişinin göğsüne, üzerlerindeki talimatlara uygun şekilde yapıştır. OED, ritmi analiz edecek ve gerekirse şok uygulanması gerektiğini söyleyecektir. Şok verirken kimsenin hastaya dokunmadığından emin ol.
Bu adımları bilmek ve uygulamak, bir acil durumda fark yaratabilir. Unutma, her saniye önemli ve senin müdahalen, profesyonel yardım gelene kadar o kişinin hayatta kalmasını sağlayabilir.