Önsöz nasıl yazilir TDK 2020?
Önsöz Nasıl Yazılır? TDK 2020 Rehberi
Önsöz, bir kitabın veya yayının giriş kapısı gibidir. Okuyucuyu içeri buyur eden, yazarın niyetini, kitabın amacını ve okuyucuya neler sunacağını anlatan samimi bir davettir. TDK'nın 2020 yılındaki güncel yaklaşımlarına göre önsöz yazarken dikkat etmen gereken birkaç önemli nokta var.
- Kiminle Konuştuğunu Bilmek: Okuyucu Odaklılık
Önsözünü yazarken ilk ve en önemli adım, kiminle konuştuğunu bilmektir. Kitabın hedef kitlesi kim? Bir akademik çalışma mı hazırlıyorsun, yoksa daha geniş kitlelere hitap eden bir roman mı? Deneyimlerime göre, okuyucunun beklentilerini anlamak, önsözün dilini ve içeriğini şekillendirmede kritik rol oynar. Eğer kitabın bir üniversite ders kitabıysa, öğrencilerin konuya nasıl yaklaştığını, hangi terimlere aşina olduğunu düşünmelisin. Bir roman önsözünde ise daha duygusal ve merak uyandırıcı bir dil kullanabilirsin. Örneğin, bir tarih kitabının önsözünde "Bu kitap, 1923'ten günümüze Türkiye'nin siyasi evrimini ele almaktadır..." diyebilirken, bir polisiye romanında "Bu sayfalar arasında kaybolduğunda, gerçeğin karanlık labirentlerinde bir iz sürücüye dönüşeceksin..." gibi bir giriş yapabilirsin.
- Neden Bu Kitap? Amacı ve Kapsamı Netleştirmek
Önsöz, yazarın kitabı neden yazdığını ve okuyucuya ne kazandırmayı amaçladığını açıkça ifade etmelidir. Sadece konuyu anlatmakla kalmamalı, aynı zamanda bu konuya neden eğildiğini ve bu eserin alana ne gibi bir katkı sağladığını da belirtmelisin. Bir araştırma makalesinin önsözünde, "Bu çalışma, yapay zeka alanındaki son gelişmeleri inceleyerek, özellikle doğal dil işleme konusundaki güncel eğilimleri analiz etmektedir. Amacımız, bu alandaki mevcut bilgi boşluğunu doldurmak ve gelecekteki araştırmalar için bir temel oluşturmaktır." gibi bir ifade kullanabilirsin. Romanlarda ise bu, yazarın ilham kaynağını, hikayeyi neden anlatmak istediğini veya okuyucunun bu hikayeden ne gibi dersler çıkarabileceğini içerebilir. Örneğin, "Bu hikaye, umudun en karanlık anlarda bile nasıl filizlenebileceğini göstermek için kaleme alındı. Kendi içimizdeki gücü keşfetme yolculuğunda bana eşlik etmeni dilerim." diyebilirsin.
- Yola Çıktığın Yol Arkadaşları: Teşekkür ve Kaynaklar
Önsöz, genellikle yardımcı olanlara teşekkür etmek için de kullanılan bir bölümdür. Bu teşekkürler, yapmacık veya gereksiz uzun olmamalıdır. Deneyimlerime göre, samimi ve yerinde bir teşekkür, okuyucuda olumlu bir izlenim bırakır. Kimlere teşekkür edeceğini belirlerken, kitabın ortaya çıkmasına doğrudan katkı sağlayan kişileri önceliklendirebilirsin. Bu, danışman hocalar, editörler, araştırma asistanları veya ilham veren kişiler olabilir. Örneğin, bir tez önsözünde "Bu çalışmanın tamamlanmasında bana yol gösteren değerli hocam Prof. Dr. Ayşe Yılmaz'a, sabırla ve özveriyle yanımda olan aileme ve bu eserin ortaya çıkmasında emeği geçen tüm arkadaşlarıma sonsuz teşekkürlerimi sunarım." gibi bir ifade kullanılabilir. Eğer kitabında belirli bir metottan yararlandıysan veya önemli bir kaynaktan etkilendiysen, bunu da önsözde kısaca belirtebilirsin.
- Önsözün Yapısı ve Dil Kullanımı
Önsözün uzunluğu, kitabın genel hacmine ve konusuna göre değişiklik gösterebilir. Ancak genel olarak, okuyucuyu sıkmayacak kadar kısa ve öz olmalıdır. Genellikle birkaç paragraftan oluşur. Dil konusunda ise, kitabın genel tonuna uygun bir dil kullanmalısın. Akademik bir metin için daha resmi bir dil, edebi bir eser için ise daha akıcı ve edebi bir dil tercih edilebilir. Ancak her durumda, samimiyet ve açıklık ön planda olmalıdır. Deneyimlerime göre, okuyucu ile doğrudan bir bağ kurmak, samimi bir dil kullanmak önsözü daha etkili kılar. Örneğin, "Bu eseri okurken, sanki benimle birlikte bir yolculuğa çıkıyormuşsunuz gibi hissetmenizi umuyorum." gibi ifadeler okuyucuyla bir köprü kurar. Önsözde, kitabın içeriği hakkında gereğinden fazla detay vermekten kaçınmalısın; merak uyandırmak önemlidir.