Temellendirme nasıl yapılır?
Temellendirme Nasıl Yapılır?
Temellendirme dediğimiz şey, ortaya attığın bir fikri, bir argümanı ya da bir tezi sağlam verilere, kanıtlara dayandırmak demektir. Yani, bir nevi "neden böyle düşünüyorsun?" sorusuna verdiğin doyurucu cevap. Boş lafla, varsayımlarla değil, gerçeklerle konuşmak yani. Deneyimlerime göre, bunu doğru yapmak işini çok kolaylaştırır, hem karşı tarafı ikna etmeni sağlar hem de kendi düşüncelerini daha net görmene yardımcı olur.
- Veri Toplama ve Kaynak Seçimi
Temellendirmenin ilk ve en kritik adımı doğru veri toplamak. Burada kastettiğim sadece sayısal veriler değil; anket sonuçları, bilimsel araştırmalar, uzman görüşleri, hatta güvenilir haber kaynaklarından elde edilen bilgiler de veri sayılır. Önemli olan, bu verilerin güvenilir ve güncel olması.
Örneğin, bir ürünün satışlarının arttığını iddia ediyorsan, sadece "benim gözlemlediğim kadarıyla" demek yetmez. Şirketin son çeyrek mali raporundaki satış rakamlarını, pazar araştırma şirketlerinin raporlarını veya sektörel analizleri kullanmalısın. Eğer elimizde somut rakamlar yoksa bile, o alandaki saygın akademisyenlerin veya sektördeki önde gelen kişilerin görüşlerine başvurabilirsin. Benim en çok işe yarayan yöntemlerimden biri, her zaman ana kaynaktan bilgi almak. Yani bir araştırmanın özetini okumak yerine, doğrudan o araştırmanın kendisine ulaşmaya çalışırım. Bu bana daha net bir resim çizer.
Pratik İpucu: Veri toplarken sadece bir kaynağa bağlı kalma. Farklı kaynaklardan doğrulama yap. Örneğin, bir iddia için hem bir araştırma makalesine hem de o konuda yapılmış güvenilir bir habere bakabilirsin. Üç veya daha fazla kaynaktan teyit almak, bilginin doğruluğunu artırır.
- Veriyi Yorumlama ve Argümanla Bağlama
Elindeki veriyi toplamak kadar, onu doğru yorumlayıp kendi argümanınla ilişkilendirmek de bir o kadar önemli. Topladığın rakamların veya bilgilerin senin savını nasıl desteklediğini açıkça ortaya koymalısın. Burada genellikle yapılan hata, veriyi olduğu gibi bırakmak. O verinin senin tezini nasıl güçlendirdiğini açıklaman gerekiyor.
Diyelim ki, "sosyal medyanın gençlerin uyku düzenini bozduğu" tezini savunuyorsun. Bunun için bir araştırma buldun ve bu araştırmada gençlerin günde ortalama 2 saat sosyal medyada vakit geçirdiği ve bu sürenin uykuya dalma sürelerini 30 dakika artırdığı belirtiliyor. İşte burada yapman gereken, bu iki bilgiyi birbirine bağlamak: "Yapılan bir araştırmaya göre, gençlerin sosyal medyada geçirdiği ortalama 2 saat, uykuya dalma sürelerini ortalama 30 dakika uzatıyor. Bu da gösteriyor ki, sosyal medya kullanımı gençlerin uyku düzenini olumsuz etkiliyor." Bu bağlantıyı kurmak, okuyucunun senin ne demek istediğini anlamasını sağlar.
Pratik İpucu: Veriyi sunarken "bu veri şunu gösteriyor" veya "bu rakamlar şunu kanıtlıyor" gibi ifadeler kullan. Kendi yorumunu, verinin kendisiyle net bir şekilde ayır. Veri senin dayanağın, yorumun ise o dayanağı nasıl kullandığın.
- Somut Örnekler ve Analojiler
Soyut verileri somutlaştırmak için örnekler ve analojiler harika araçlardır. İnsanlar, kendi hayatlarından veya bildikleri şeylerden örnekler gördüklerinde konuya daha kolay bağlanırlar. Bu, hem konuyu daha anlaşılır hale getirir hem de akılda kalıcılığını artırır.
Örneğin, bir şirketin dijital dönüşümünün önemini anlatıyorsan, sadece "dijitalleşme karlılığı artırır" demek yerine, "X firması dijital dönüşüme yatırım yaparak müşteri hizmetleri süreçlerini %40 oranında hızlandırdı ve bu sayede müşteri memnuniyetinde %25'lik bir artış sağladı" gibi somut bir örnek verebilirsin. Ya da daha genel bir örnekle, "eskiden mektup yazıp postaya vermek günler sürerdi, şimdi ise bir e-posta saniyeler içinde dünyanın öbür ucuna ulaşıyor. Dijitalleşmenin hayatımızı ne kadar hızlandırdığının en basit örneği bu." gibi bir analoji kullanabilirsin.
Pratik İpucu: Örneklerini seçerken hedef kitlenin anlayabileceği ve onlarla ilişki kurabileceği şeyleri tercih et. Eğer bir yazılım geliştirme sürecini anlatıyorsan, o alana yabancı biri için verilecek örneklerle, o alanda çalışan birine verilecek örnekler farklı olmalıdır.
- Karşı Argümanları Değerlendirme
Temellendirme yaparken, kendi tezinin karşısında durabilecek olası argümanları da düşünmek ve bunlara hazırlıklı olmak işini çok daha sağlam yapar. Kendi zayıf noktalarını önceden görerek, bunları nasıl aşabileceğini de açıklarsan, argümanın çok daha güçlü olur.
Mesela, bir ürünün pahalı olduğunu savunuyorsan, "evet, bu ürün piyasadaki diğerlerine göre daha pahalı olabilir" diye başlayıp, ardından "ancak, sunduğu üstün kalite, uzun ömürlülük ve sağladığı ek özellikler göz önüne alındığında, uzun vadede daha ekonomik bir seçenek olduğunu görebiliriz" diyerek bu karşı argümanı kendi lehine çevirebilirsin. Bu, senin konuyu ne kadar derinlemesine düşündüğünü gösterir.
Pratik İpucu: Kendini karşı tarafın yerine koy. Eğer senin argümanını duyduğunu varsayarsak, ilk itirazı ne olurdu? İşte o itirazı şimdiden cevaplamaya başla. Bu, senin sadece kendi fikrini değil, tüm tabloyu gördüğünü kanıtlar.