İlk Türkçe sözlük kim tarafından yazılmıştır?

02.03.2025 0 görüntülenme

Türkçe'nin zenginliğini ve derinliğini yansıtan en önemli eserlerden biri olan ilk Türkçe sözlük, dil tarihimizde özel bir yere sahiptir. Peki, bu kıymetli eseri kim kaleme aldı ve hangi koşullarda ortaya çıktı? Gelin, bu sorunun cevabını birlikte arayalım.

İlk Türkçe Sözlüğün Yazarı: Kâşgarlı Mahmud

İlk Türkçe sözlük olarak kabul edilen Divânu Lugati't-Türk, 11. yüzyılda Kâşgarlı Mahmud tarafından yazılmıştır. Kâşgarlı Mahmud, Karahanlılar döneminde yaşamış Türk bir dil bilimci ve gezgindir. Türk diline ve kültürüne olan derin sevgisiyle bilinen Mahmud, bu eserini Türk dilinin zenginliğini ve Arapça ile rekabet edebilecek düzeyde olduğunu göstermek amacıyla kaleme almıştır.

Divânu Lugati't-Türk'ün Önemi ve İçeriği

Divânu Lugati't-Türk sadece bir sözlük olmanın ötesinde, aynı zamanda bir kültür ansiklopedisi niteliği taşır. İçerisinde dönemin Türk boylarının yaşam tarzları, gelenekleri, inançları, coğrafyası ve folkloru hakkında değerli bilgiler bulunur. Sözlükte, kelimelerin anlamlarının yanı sıra, o kelimelerin kullanıldığı atasözleri, deyimler ve şiir örnekleri de yer alır. Bu özelliği sayesinde eser, Türk kültür tarihine ışık tutan önemli bir kaynaktır.

Eserin Yazılma Amacı ve Tarihi Bağlamı

Kâşgarlı Mahmud, eserini dönemin bilim dili olan Arapça'nın Türk dili üzerindeki etkisini azaltmak ve Türk dilinin Arapça kadar zengin ve köklü olduğunu kanıtlamak amacıyla yazmıştır. O dönemde Arapça, bilim ve edebiyat alanında yaygın olarak kullanılıyordu ve Kâşgarlı Mahmud, Türk dilinin de bu alanlarda kullanılabileceğini göstermek istemiştir. Bu amaçla, Türkçe kelimeleri Arapça açıklamalarıyla birlikte vererek, iki dil arasındaki ilişkiyi ve Türk dilinin gücünü ortaya koymuştur.

Divânu Lugati't-Türk, Türk dilinin ve kültürünün anlaşılması için vazgeçilmez bir kaynaktır. Kâşgarlı Mahmud'un bu değerli eseri, günümüzde de dil bilimciler, tarihçiler ve araştırmacılar tarafından büyük bir ilgiyle incelenmektedir. Bu eser, Türk diline ve kültürüne yapılan en büyük hizmetlerden biri olarak kabul edilir.