Doğudaki en geniş sınırlarımıza hangi antlaşma ile ulaştık?

Doğu Sınırlarımızın Genişlemesi: Hangi Antlaşmayla Zirveye Ulaştık?

Doğu sınırlarımızın bugünkü genişliğine ulaşmamız kolay bir süreç olmadı. Tarihimize şöyle bir göz attığımızda, bu coğrafyalarda pek çok diplomatik hamle ve anlaşma yapıldığını görüyoruz. Ancak "en geniş sınırlara ulaştığımız" antlaşma konusunda kafa karışıklığı yaşanabiliyor. Deneyimlerime göre, bu soruya net bir yanıt vermek gerekiyor.

Doğu sınırlarımızın bugünkü şeklini büyük ölçüde belirleyen ve bununla birlikte en geniş coğrafi yayılımımıza ulaştığımız antlaşma, 1746 tarihli Kerden Antlaşması'dır. Bu antlaşma, Osmanlı İmparatorluğu ile Safevi İmparatorluğu arasında imzalanmış ve uzun süredir devam eden sınır sorunlarına son vermeyi amaçlamıştır. Bu antlaşma sayesinde, günümüzde hala geçerli olan pek çok sınır hattı çizilmiştir.

Kerden Antlaşması'nın Önemi ve Getirdikleri

Kerden Antlaşması'nın en önemli özelliği, Osmanlı İmparatorluğu'nun doğuda Safevi Devleti karşısında elde ettiği diplomatik başarıdır. Bu antlaşma ile,

• Kafkasya'da Nüfuz Alanlarının Belirlenmesi: Antlaşma, özellikle Kafkasya bölgesindeki hakimiyet alanlarını netleştirmiştir. Osmanlı Devleti, bu antlaşma ile Dağıstan ve Azerbaycan üzerindeki hak iddialarını büyük ölçüde güvence altına almıştır. Bu, doğudaki sınırlarımızın coğrafi olarak en geniş noktasına ulaşmamızda kilit rol oynamıştır.
• Sınırların Kesinleşmesi: Uzun yıllar boyunca iki imparatorluk arasında süregelen sınır çatışmaları ve anlaşmazlıklar, Kerden Antlaşması ile büyük ölçüde giderilmiştir. Bu, bölgede istikrarın sağlanması açısından da önemliydi.
• Diplomatik Bir Kazanım: Safevilerle yapılan bu antlaşma, Osmanlı Devleti'nin diplomasideki gücünü de göstermiştir. Dönemin şartları göz önüne alındığında, bu kadar geniş bir coğrafyada sınırlarımızı bu denli kesinleştirmek önemli bir başarıdır.

Deneyimlerime göre, bu antlaşmanın etkilerini günümüz haritalarında da net bir şekilde görebiliriz. Özellikle İran ile olan sınırlarımızın pek çok bölümü, Kerden Antlaşması'nın belirlediği hatlara dayanmaktadır.

Bu Döneme Ait Bilinmesi Gerekenler

Bu döneme baktığımızda, sadece Kerden Antlaşması'nın değil, öncesindeki ve sonrasındaki diplomatik çabaların da önemli olduğunu bilmek gerekir. Örneğin, Nader Şah dönemi Safevi Devleti'nin gücü, Osmanlı ile olan ilişkileri doğrudan etkilemiştir. Bir diğer önemli nokta ise, bu antlaşmaların yapıldığı coğrafyanın stratejik önemiydi. Kafkasya, hem doğal kaynakları hem de jeopolitik konumu nedeniyle her zaman büyük güçlerin ilgi odağı olmuştur.

Eğer bu dönemi daha iyi anlamak istersen, dönemin siyasi haritalarına göz atmanı öneririm. Hangi bölgelerin Osmanlı hakimiyetine geçtiğini, hangi bölgelerin ise Safevilerde kaldığını görerek, antlaşmanın getirdiği coğrafi değişiklikleri daha iyi kavrayabilirsin. Unutma, tarih sadece olaylardan ibaret değil, aynı zamanda o olayların yarattığı coğrafi ve siyasi etkilerden de oluşur.