Zekât kimlere düşer Diyanet?

Zekât Kimlere Düşer? Diyanet'ten Net Bilgiler

Zekât farizası, İslam'ın beş temel direğinden biri. Peki, bu kutsal görevi yerine getirmekle yükümlü olanlar kimler? Diyanet İşleri Başkanlığı'nın görüşleri doğrultusunda, bu konuyu netleştirelim. Zekât, sadece malı çok olanlara değil, belirli ölçüde birikimi olan her Müslüman'a farzdır. Önemli olan, bu farizanın gerekliliklerini doğru anlamak.

Zekâtın Düşmesi İçin Gerekli Şartlar

Bir kişinin zekât vermekle yükümlü olabilmesi için birkaç temel şartı taşıması gerekiyor. Bunlar:

• Müslüman Olmak: Zekât, yalnızca Müslümanlara farzdır.
• Akıllı ve Ergen Olmak: Zekât mükellefiyeti için akıl sağlığının yerinde ve ergenlik çağına ulaşmış olmak gereklidir. Çocukların ve akıl hastalarının mallarından velileri zekât verebilir.
• Zekâta Malik Olmak (Nisap Miktarına Ulaşmak): Zekâtın düşmesi için kişinin temel ihtiyaçları haricinde, belirli bir mal varlığına sahip olması şartı var. Bu miktara nisap denir. Nisap miktarı, her mal türü için farklılık gösterir. Örneğin, altın için 80.18 gram, gümüş için 561.18 gram veya bu değerde para veya ticaret malı olması gerekir. Bu malların elinde bir yıl boyunca durmasıyla zekât farz olur.
• Borçsuz Olmak: Kişinin, elindeki malın zekâtını vermesini engelleyecek düzeyde ve vadesi gelmiş borcu olmamalıdır. Eğer borçlar düşüldükten sonra nisap miktarı mal kalmıyorsa, o kişinin zekât vermesi gerekmez.

Deneyimlerime göre, pek çok kişi elindeki paranın veya birikiminin nisap miktarına ulaşıp ulaşmadığı konusunda emin olamıyor. Bunun için güncel altın ve döviz kurlarını takip ederek kendi mal varlığınızı hesaplayabilirsiniz. Diyanet'in web sitesinde bu konuda güncel oranlar ve hesaplama araçları bulunuyor.

Hangi Mallardan Zekât Verilir?

Zekât sadece nakit paradan verilmez. İslam'da zekâtı farz olan belirli mal grupları vardır. Bunları şöyle sıralayabiliriz:

• Altın, Gümüş ve Nakit Paralar: Belirlenen nisap miktarına ulaştığında, bu varlıklardan %2.5 oranında zekât verilir. Bu, bankadaki paranız, elinizdeki altınlar veya değer taşıyan madenler için geçerlidir.
• Ticaret Malları: Alım satım amacıyla elde tutulan her türlü mal (eşya, emlak vb.) eğer nisap miktarına ulaşırsa, bir yıl sonra %2.5 oranında zekâtı verilir. Bu malların değeri piyasa fiyatı üzerinden hesaplanır.
• Hayvanlar: Keçi, koyun, sığır, manda gibi belirli sayıda ve belirli süreyle otlatılan hayvanlar için de zekât yükümlülüğü vardır. Bunun oranları hayvanın türüne ve sayısına göre Diyanet tarafından belirlenmiş tablolarla açıklanır.
• Tarım Ürünleri: Buğday, arpa, hurma, kuru üzüm gibi belirli miktarı (Vesak) aşan temel gıda ürünlerinden %10 veya %5 oranında zekât verilir. Bu oran, ürünün sulama şekline göre değişir. Yağmurla sulananlardan %10, masrafla sulananlardan %5 zekât alınır.

Burada dikkat edilmesi gereken nokta, kişisel kullanımınız için aldığınız ev, araba gibi temel ihtiyaçları karşılayan malların zekâtından sorumlu olmamanızdır. Zekât, artış potansiyeli olan ve ticaret amacıyla elde tutulan varlıklar için geçerlidir.

Kimlere Zekât Verilir?

Zekâtın kimlere verileceği de Kur'an-ı Kerim'de açıkça belirtilmiştir. Bu sınıflar şunlardır:

• Fakirler: Kendi ihtiyaçlarını karşılayamayacak kadar malı olmayanlar.
• Miskinler: Zekât istenmeyecek kadar fakir olmasa da geçim sıkıntısı çekenler.
• Zekât Toplayıcıları (Amiller): Zekâtı toplamakla görevlendirilen memurlar.
• Kalpleri İslam'a Isındırılmak İstenenler: Yeni Müslüman olmuş veya İslam'a yakınlık duyanlar.
• Esaretten Kurtulacaklar (Rikab): Borç veya kölelikten kurtulmak isteyenler.
• Borçlular: Kendi temel ihtiyaçlarını karşıladıktan sonra borcunu ödeyemeyenler.
• Allah Yolunda Olanlar (Mücahitler): Allah rızası için cihat edenler.
• Yolcular: Seyahatteyken parası veya memleketine dönmek için gerekli imkanı kalmayanlar.

Zekât, aile bireylerine veya kişinin bakmakla yükümlü olduğu kişilere verilemez. Ancak, evli olmayan kız kardeşinize, bakmakla yükümlü olmadığınız yeğeninize veya ihtiyaç sahibi bir arkadaşınıza zekât verebilirsiniz. Eğer zekâtınızı doğrudan bir kişiye vermek yerine bir vakıf veya dernek aracılığıyla ulaştırmayı düşünüyorsanız, bu kurumların zekât toplama yetkisine sahip olduğundan emin olmanız önemli.

Zekâtı Geciktirmek

Zekât farizası, birikmiş mal üzerinden bir yıl geçtikten sonra vacip olur. Bu farizayı yerine getirmeyi ertelemek, caiz görülmez. Eğer elinizde zekâtı farz kılacak miktarda mal varsa, bir an önce onu dağıtmanız hem dini bir sorumluluktur hem de fakirlerin ihtiyaçlarını gidermeye yönelik önemli bir adımdır. Bazı durumlarda, zekâtı önceden, mal henüz elinizde iken verme imkanı da vardır. Bu konuda Diyanet'in fetvalarını incelemek faydalı olacaktır.