Üst ve Alt Batın USG nedir?

Üst ve Alt Batın Ultrasonu (USG) Nedir?

Üst ve alt batın ultrasonu, karın bölgesindeki organların, yani hem üst karındaki karaciğer, safra kesesi, pankreas, dalak gibi yaşamsal organların hem de alt karındaki mesane, rahim (kadınlarda), prostat (erkeklerde) gibi yapıların görüntülenmesi için kullanılan, röntgen ışını içermeyen, güvenli bir radyolojik yöntemdir.

Deneyimlerime göre, birçok insan ultrasonu sadece hamilelik takibinde duymuş olsa da, aslında yetişkinlerde de tanısal değeri oldukça yüksektir. Bu yöntemde, cildine sürülen bir jel yardımıyla özel bir cihaz olan prob, vücudun üzerinde gezdirilerek ses dalgalarının organlardan yansıtılması ve bu yansımaların ekranda görüntüye dönüştürülmesi esasına dayanır. Ses dalgaları kullandığı için radyasyon içermez , bu da onu tekrar edilebilir ve her yaş grubunda güvenle kullanılabilecek bir tetkik yapar.

Neden Çekilir ve Hangi Durumlarda Faydalı?

Bu ultrason türü, karın bölgesindeki çeşitli şikayetlerin nedenini anlamak için kullanılır. Örneğin:

• Ağrı: Sağ üst kadran ağrısı safra kesesi taşına işaret edebilirken, göbek çevresi veya alt karın bölgesindeki ağrılar farklı organların sorunlarından kaynaklanabilir. Ultrason bu ağrıların kaynağını belirlemede çok etkilidir.
• Şişkinlik ve Hazımsızlık: Karaciğer, safra kesesi veya pankreastaki problemler hazımsızlığa ve şişkinliğe yol açabilir.
• İdrar Yolu Enfeksiyonları veya Problemleri: Mesane ve böbreklerin durumu, idrar yaparken yanma gibi şikayetlerin nedenini açıklayabilir.
• Kadınlarda Jinekolojik Sorunlar: Rahim ve yumurtalıklardaki kistler, miyomlar veya diğer anormallikler alt batın USG ile görüntülenebilir.
• Erkeklerde Prostat Sağlığı: Prostat bezindeki büyümeler veya iltihaplanmalar gibi durumlar bu yöntemle incelenebilir.
• Karaciğer ve Safra Kesesi Hastalıkları: Siroz, hepatit gibi karaciğer rahatsızlıkları veya safra kesesi iltihabı (kolesistit) ile taşlar belirlenir. Bir safra kesesi taşının ortalama boyutu 1-2 cm civarında olabilir ve USG ile bu boyutlar net olarak görülebilir.
• Böbrek Taşları veya Kistleri: Böbreklerdeki taşlar veya kistik oluşumlar da bu görüntüleme ile tespit edilir. Bir böbrek taşının 5 mm'den küçük olması ameliyat gerektirmezken, daha büyükleri sorun yaratabilir.

Ayrıca, rutin sağlık kontrollerinde veya başka tetkiklerde tespit edilen anormalliklerin daha detaylı incelenmesinde de kullanılır.

Hazırlık Süreci ve Dikkat Edilmesi Gerekenler

Üst ve alt batın USG için hazırlık oldukça basittir ve genellikle 6-8 saatlik açlık gerektirir. Bu, özellikle safra kesesi ve mesanenin daha net görüntülenmesini sağlar. Eğer tetkikiniz öğleden sonra ise sabah kahvaltısı yapıp ardından bir şey yememeniz yeterlidir. Ancak doktorunuz özel bir hazırlık önerebilir, bu yüzden talimatlara uymak önemlidir.

Özellikle alt batın ultrasonu için mesanenin dolu olması gerekir. Bu, pelvik organların (rahim, yumurtalıklar, prostat) daha iyi görünmesini sağlar. Bu yüzden randevudan hemen önce su içmeniz önerilir. Eğer daha önceki bir tetkikte böyle bir uyarı almadıysanız, bu bilgiyi doktorunuzla paylaşmak iyi olur.

Ayrıca, yanınızda önceki ultrason raporlarınız varsa, bunları da götürmeniz doktorun karşılaştırma yapmasına yardımcı olur.

Neler Görüntülenir ve Süreç Nasıl İşler?

Üst batın USG ile şu organlar incelenir:

• Karaciğer: Büyüklüğü, yapısı, kitleler, kistler, yağlanma derecesi.
• Safra Kesesi: Taşlar, iltihap, polip benzeri oluşumlar, duvar kalınlığı. Örneğin, safra kesesi taşlarının sayısı ve boyutu hakkında önemli bilgiler verir.
• Pankreas: İltihap (pankreatit), kistler, tümörler.
• Dalak: Büyüklüğü, yapısal değişiklikler.
• Böbrekler: Taşlar, kistler, hidronefroz (şişme), tümörler.
• Aort: Karın ana atardamarı, anevrizma olup olmadığı.

Alt batın USG ile ise şunlar değerlendirilir:

• Mesane: Doluluğu, duvar yapısı, taş veya tümör varlığı.
• Kadınlarda: Rahim (boyutu, yapısı, miyomlar, polipler, gebelik durumu) ve yumurtalıklar (kistler, tümörler).
• Erkeklerde: Prostat (boyutu, yapısı) ve seminal veziküller.

Çekim süresi genellikle 15-30 dakika arasında değişir. Doktor, probu cildinize nazikçe bastırarak farklı açılarda hareket ettirir. İşlem ağrısızdır ve herhangi bir rahatsızlık vermez. Deneyimlerime göre, bazı hastalar hafif bir baskı hissedebilir ama bu normaldir.