Nitel gözlem nedir Eodev?

Nitel Gözlem Nedir?

Nitel gözlem, bir olguyu, durumu veya davranışı sayılara dökmek yerine, derinlemesine anlamaya odaklanan bir araştırma yöntemidir. Burada amaç, "ne kadar?" sorusu yerine "neden?", "nasıl?" ve "hangi bağlamda?" sorularına cevap bulmaktır. Deneyimlerime göre, bu yaklaşım bize nicel yöntemlerin ulaşamayacağı bir zenginlik ve derinlik katar. Örneğin, bir sınıftaki öğrencilerin öğrenme motivasyonunu anlamak istiyorsak, sadece sınav notlarına bakmak yetmez. Öğrencilerin ders sırasındaki tepkileri, arkadaşlarıyla etkileşimleri, öğretmenleriyle kurdukları iletişim gibi davranışsal ve duygusal ipuçları nitel gözlemin alanına girer.

Nitel gözlemde araştırmacı, doğrudan gözlemlediği olguları betimler, yorumlar ve anlamlar yükler. Bu, bir dedektifin olay yerini detaylıca incelemesine benzer. Detaylara iner, ince farkları yakalar ve bu farkların ne anlama geldiğini sorgular. Örneğin, bir parkta insanların boş zamanlarını nasıl geçirdiğini anlamak için saatlerce oturup gözlem yapabilirsiniz. Bir kişinin neden bankta tek başına oturduğunu, neden diğerleriyle sohbet ettiğini veya neden kitabına gömüldüğünü anlamaya çalışırsınız. Bu gözlemlerden elde edeceğiniz bilgiler, bir anketle alınabilecek genel geçer cevaplardan çok daha katmanlı olacaktır.

Nitel Gözlemin Temel Özellikleri ve Uygulama Alanları

Nitel gözlemin en önemli özelliklerinden biri, doğal ortamda gerçekleşmesidir. Yani, araştırılan olgu veya davranış yapay laboratuvar koşulları yerine gerçek yaşamında gözlemlenir. Bu, elde edilen verilerin daha gerçekçi ve genellenebilir olmasını sağlar. Örneğin, bir spor takımının antrenmanlarını ve maçlarını saha kenarından izlemek, o takımın dinamiklerini ve oyuncuların birbirleriyle nasıl etkileşimde bulunduğunu anlamak için biçilmiş kaftan. Oyuncuların birbirlerine nasıl seslendikleri, bir hata sonrası birbirlerini nasıl teselli ettikleri veya bir gol sonrası sevinçlerini nasıl gösterdikleri gibi incelikli detaylar bu yöntemin gücünü ortaya koyar.

Nitel gözlem, özellikle sosyal bilimler, antropoloji, psikoloji, eğitim ve pazarlama gibi alanlarda yaygın olarak kullanılır.

• Antropolojide: Farklı kültürlerdeki insanların yaşam tarzlarını, inançlarını ve ritüellerini anlamak için etnografik gözlemler yapılır. Bir topluluğun içine girerek onların dilini, geleneklerini ve sosyal yapılarını birinci elden deneyimlemek buna örnektir.
• Psikolojide: Bebeklerin oyun sırasındaki davranışları, çocukların sosyal öğrenme süreçleri veya bir grup insanın kriz anındaki tepkileri gibi konular nitel gözlemle incelenebilir.
• Eğitimde: Öğretmenlerin sınıf içi iletişim stratejileri, öğrencilerin öğrenme süreçlerindeki zorlukları veya okul kültürü gibi konuları anlamak için sınıflar gözlemlenir. Örneğin, bir öğretmenin farklı öğrencilere yaklaşımındaki farklılıklar ve bunun öğrencilerin derse katılımı üzerindeki etkisi doğrudan gözlemlenerek anlaşılabilir.
• Pazarlamada: Tüketicilerin ürünleri kullanırkenki davranışları, mağaza içi alışveriş deneyimleri veya bir reklamın izleyicide uyandırdığı duygular gibi konular etnografik veya doğrudan gözlemle incelenebilir. Bir süpermarkette insanların raflarda ürünleri nasıl incelediği, hangi etiketlere dikkat ettiği gibi detaylar nitel gözlemle ortaya çıkarılabilir.

Nitel Gözlemde Etkin Yöntemler ve Dikkat Edilmesi Gerekenler

Nitel gözlem yaparken kullanabileceğiniz birkaç temel yöntem var. Bunlardan ilki katılımcı gözlem. Bu yöntemde araştırmacı, gözlemlediği grubun veya topluluğun içine girer ve onlarla birlikte yaşayarak veya aktivitelerine katılarak bilgi toplar. Örneğin, bir tiyatro grubunun provalarını izlemekle kalmayıp, bir oyuncu olarak provalarda yer almak daha derinlemesine bilgi sağlayabilir. Bir diğer yöntem ise yapılandırılmamış gözlem. Bu tür gözlemde belirli bir ön hazırlık veya katı kurallar olmadan, serbest bir şekilde gözlem yapılır. Ancak bu, tamamen başıboşluk anlamına gelmez. Belirli bir hedefiniz olmalı ve neyi gözlemlediğinizi not almalısınız.

Deneyimlerime göre, nitel gözlemde objektif kalmak ilk bakışta zorlayıcı gibi görünse de, sistematik not alma ve detaylı kayıt tutma ile bu denge sağlanabilir. Gözlemlerinizi yaparken şu noktalara dikkat etmelisin:

• Görsel ve İşitsel Kayıtlar: İmkan varsa fotoğraf, video ve ses kaydı gibi araçlar kullanmak, gözlemlerinizi daha sonra tekrar gözden geçirmenizi ve kaçırdığınız detayları yakalamanızı sağlar.
• Detaylı Notlar: Sadece ne gördüğünüzü değil, aynı zamanda ne hissettiğinizi, ne düşündüğünüzü ve gözleminizin size ne çağrıştırdığını da not alın. Tarih, saat, yer ve gözlemlenen kişilerin tanımlayıcı bilgileri mutlaka bulunsun.
• Ön Yargılardan Arınma: Gözlem öncesinde veya sırasında sahip olduğunuz ön yargılar, gerçeği çarpıtabilir. Bu nedenle, her şeyi yeni ve açık bir zihinle görmeye çalışın.
• Çoklu Gözlemci Kullanımı (Mümkünse): Eğer imkanınız varsa, birkaç kişiyle birlikte gözlem yapmak ve elde edilen bilgileri karşılaştırmak, gözlemlerinizin güvenilirliğini artıracaktır. Örneğin, bir toplu taşıma aracındaki yolcu davranışlarını incelerken, iki farklı kişinin aynı anda farklı duraklarda yapacağı gözlemler, daha zengin bir veri seti sunabilir.

Nitel Gözlem ve Bilimsel Güvenilirlik

Nitel gözlemin bilimsel bir yöntem olarak kabul edilmesi için güvenilirlik ve geçerlilik kavramları önemlidir. Güvenilirlik, aynı koşullar altında tekrar edildiğinde benzer sonuçlar elde edebilme yeteneğidir. Geçerlilik ise, ölçülmek istenen şeyi doğru bir şekilde ölçebilmesidir. Nitel gözlemde bu, biraz daha farklı yorumlanır. Örneğin, bir gözlemcinin bir sınıftaki öğrenci-öğretmen etkileşimini gözlemlemesi ve bununla ilgili detaylı notlar alması, bu etkileşimin niteliğini anlamak açısından geçerlidir. Eğer başka bir araştırmacı da benzer koşullarda bu etkileşimi gözlemlerse ve benzer bulgulara ulaşırsa, bu gözlemin güvenilirliğine işaret eder.

Deneyimlerime göre, nitel gözlemin güvenilirliğini ve geçerliliğini artırmak için üçgenleme (triangulation) adı verilen bir yöntem kullanılabilir. Bu, aynı konuyu farklı araştırma yöntemleriyle inceleyerek elde edilen bulguları karşılaştırmaktır. Örneğin, bir toplulukta sosyal dayanışma düzeyini anlamak için hem doğrudan gözlem yapmak, hem de o topluluk üyeleriyle derinlemesine mülakatlar gerçekleştirmek, elde edilen bilgilerin daha sağlam olmasını sağlar. Bir başka deyişle, gözlemlerinizle mülakatlarınızdaki ifadelerin birbirini desteklemesi, bulgularınızın geçerliliğini artırır.

Unutma ki, nitel gözlem süreci sabır ve dikkat gerektirir. Ancak bu sabrın karşılığında, incelediğin olgular hakkında çok daha zengin, anlamlı ve derinlemesine bilgiler elde edebilirsin. Bu bilgiler, bir sorunun kökenini anlamak veya yenilikçi çözümler üretmek için sana eşsiz bir bakış açısı sunacaktır.