Boğazlar sorunu ne zaman ortaya çıktı?

Boğazlar, tarih boyunca stratejik öneme sahip olmuş ve bu önemi nedeniyle de çeşitli sorunlara kaynaklık etmiştir. Ancak Boğazlar sorunu olarak adlandırdığımız konu, özellikle 18. yüzyıldan itibaren Osmanlı İmparatorluğu'nun zayıflaması ve Rusya'nın güneye inme politikasıyla birlikte uluslararası bir boyut kazanmıştır. Yani, bu sorunun kökleri aslında Osmanlı Devleti'nin son dönemlerine kadar uzanır.

Boğazlar Sorununun Temelleri

Boğazlar sorununun ortaya çıkışında, Rusya'nın sıcak denizlere inme arzusu ve Osmanlı İmparatorluğu'nun bu bölgedeki hakimiyetini koruma çabası önemli rol oynar. Rusya, Karadeniz'deki donanmasının Akdeniz'e geçişini serbest bırakmak isterken, Osmanlı Devleti ise Boğazlar üzerindeki egemenlik haklarını korumaya çalışmıştır. Bu durum, zamanla Avrupa devletlerinin de müdahil olduğu karmaşık bir diplomatik süreci başlatmıştır.

Uluslararası Arenada Boğazlar

19. yüzyıl boyunca, Boğazlar sorunu Avrupa diplomasisinin önemli bir parçası haline gelmiştir. 1841 Londra Boğazlar Sözleşmesi, bu konuda atılan ilk önemli adımlardan biridir. Bu sözleşmeyle, Boğazlar'ın savaş gemilerine kapalı tutulması ilkesi kabul edilmiştir. Ancak bu durum, Osmanlı İmparatorluğu'nun zayıflamasıyla birlikte zaman zaman değişmiş ve farklı devletler tarafından ihlal edilmiştir.

Lozan ve Montrö'nün Önemi

Boğazlar sorunu, Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulmasıyla birlikte yeni bir boyut kazanmıştır. Lozan Barış Antlaşması ile Boğazlar, uluslararası bir komisyonun denetimine bırakılmıştır. Ancak bu durum, Türkiye'nin egemenlik haklarını tam olarak sağlayamamıştır. Daha sonra, 1936 yılında imzalanan Montrö Boğazlar Sözleşmesi ile Türkiye, Boğazlar üzerindeki tam egemenliğini yeniden kazanmıştır. Bu sözleşme, günümüzde de Boğazlar'ın kullanımını düzenleyen temel uluslararası anlaşmadır.

Özetle, Boğazlar sorunu, Osmanlı İmparatorluğu'nun zayıflamasıyla başlayıp, Türkiye Cumhuriyeti'nin diplomatik başarılarıyla çözüme kavuşan uzun ve karmaşık bir süreçtir. Montrö Boğazlar Sözleşmesi, Türkiye'nin bu stratejik bölgedeki haklarını güvence altına alarak, günümüzdeki istikrarın temelini oluşturmuştur.