Yaprak biti böcek midir?
Yaprak Biti Böcek midir?
Evet, yaprak bitleri kesinlikle böcektir. Hem de tarife uyan, eklembacaklılar aleminin bir üyesi olan, altı bacağı, iki anteni ve genellikle saydam veya yarı saydam kanatları olan bir haşere türüdür. Bilimsel sınıflandırmada Aphididae familyasına aitler. Yani senin bahçendeki o küçük yeşil, siyah, sarı veya kahverengi minik canlılar, hepsi böcek ailesinden geliyor.
Deneyimlerime göre, yaprak bitleriyle mücadele ederken onları doğru tanımlamak ilk adımdır. Çünkü bu minik canlıların bazıları, özellikle meyve ağaçları, sebzeler ve süs bitkileri için ciddi zararlılar olabilir. Birçok farklı türü var, örneğin yeşil şeftali yaprak biti (Myzus persicae) veya kara erik yaprak biti (Brachycaudus helichrysi) gibi türler oldukça yaygındır.
Yaprak Bitlerinin Zararları ve Varlıkları
Yaprak bitleri neden bu kadar dert olur dersen, öncelikle bitki özsuyuyla beslenirler. Bitkilerin taze sürgünlerini, yaprak altlarını, çiçek tomurcuklarını bulup oraya yerleşirler. Ağızlarındaki delici-emici parçalarla bitkinin hücre öz suyunu çekerler. Bu durum, yaprakların kıvrılmasına, sararmasına, bodur kalmasına ve genel olarak bitkinin zayıflamasına neden olur. Bir bitkiyi yoğun bir yaprak biti istilasıyla karşılaştığında, o bitkinin ölümü bile söz konusu olabilir.
Ama işin daha kötü yanı, yaprak bitlerinin taşıdığı virüs hastalıkları. Bu minik böcekler, bir hastalıklı bitkiden diğerine gezdikçe, taşıdıkları virüsleri sağlıklı bitkilere bulaştırırlar. Bu da bitkinin direncini daha da düşürür ve kontrolü zor hastalıklara yol açar. Benzer bir sorunla karşılaştığımda, en hızlı yayılanın bu virüsler olduğunu gördüm. Bir de, yaprak bitlerinin beslenirken bıraktığı tatlımsı madde var. Buna İngilizce'de "honeydew" denir. Bu madde, üzerinde kara küf denen mantarın üremesi için zemin hazırlar. Kara küf, yaprakların üzerini kaplayarak fotosentezi engeller ve bitkinin nefes almasını zorlaştırır.
Yaprak Bitleriyle Pratik Mücadele Yöntemleri
Yaprak bitleriyle başa çıkmanın birkaç etkili yolu var. Bunlardan ilki, mekanik mücadele. Eğer çok yoğun bir istila yoksa, bitkilerin üzerindeki yaprak bitlerini elinle temizleyebilirsin. Bazı durumlarda tazyikli suyla püskürtmek de işe yarar. Eğer bu yöntemler yeterli olmazsa, benim de sıkça başvurduğum başka yöntemler var.
Doğal yöntemler genellikle daha çevre dostudur ve faydalı böcekleri de korur. Örneğin, ısırgan otu suyu veya sarımsak suyu gibi bitkisel karışımlar hazırlayabilirsin. Bu tür karışımları hazırlarken oranları doğru tutmak önemli. Ben genellikle 100 gram ısırgan otunu 1 litre suya koyup 24 saat beklettikten sonra süzüp kullanıyorum. Sarımsak için de benzer şekilde, birkaç diş sarımsağı ezerek suya koyup bekletebilirsin.
Bir diğer doğal yöntem ise sabunlu su. Saf veya potasyum hidroksitli katı sabunları rendeleyip suda erittikten sonra, bu karışımı bitkilerin üzerine püskürtebilirsin. Ancak bunu yaparken yaprakların yanmaması için sabah erken saatlerde veya akşamüstü serinlikte uygulamak önemlidir. Sabun, yaprak bitlerinin dış iskeletlerini bozarak ölümüne neden olur.
Eğer mücadeleyi ileri götürmen gerekirse, neem yağı veya pirethrum içeren organik insektisitleri de kullanabilirsin. Bunlar da doğadan elde edilen ve yaprak bitlerine karşı etkili olan maddelerdir.
Faydalı Böcekleri Korumak ve Çekmek
Yaprak bitlerinin düşmanı olan birçok faydalı böcek var. Örneğin uğur böcekleri ve onların larvaları, yaprak bitlerini afiyetle yerler. Bir uğur böceği larvasının günde ortalama 50 yaprak biti yediği bilinir. Yine sirk böcekleri (lacewings) ve bazı sinek türleri de yaprak bitlerinin en büyük düşmanlarındandır. Bu faydalı böcekleri bahçene çekmek için bazı çiçekler ekebilirsin. Örneğin maydanoz, rezene, dereotu gibi bitkiler sirk böceklerini çeker.
Bu faydalıların yaşaması için kimyasal ilaçlardan uzak durmak gerekir. Benim bahçemde ilk işim, yaprak biti gördüğüm an kimyasal mücadeleye girişmek yerine önce faydalıların olup olmadığını kontrol etmektir. Eğer ortamda uğur böceği veya sirk böceği görüyorsam, onlara zaman tanırım. Genellikle tek başlarına bile popülasyonu kontrol altına alabiliyorlar.