Tersiyer ve Kuaterner nedir?

Jeoloji bilimi, Dünya'nın oluşumundan günümüze kadar geçirdiği evreleri incelerken, zamanı farklı bölümlere ayırır. Bu bölümlerden ikisi olan Tersiyer ve Kuaterner, özellikle canlıların evrimi ve iklim değişiklikleri açısından büyük önem taşır. Gelin, bu iki dönemi daha yakından inceleyelim.

Tersiyer Dönemi: Memelilerin Yükselişi

Tersiyer, yaklaşık 66 milyon yıl önce başlayıp 2.6 milyon yıl önce sona eren bir jeolojik dönemdir. Dinozorların yok oluşuyla başlayan bu dönemde, memeliler çeşitlenmiş ve farklı ekolojik nişleri doldurarak baskın hale gelmiştir. Bu dönemde kıtalar bugünkü konumlarına doğru hareket etmeye başlamış, Alp Dağları gibi büyük dağ sıraları oluşmuştur. İklim genel olarak sıcak ve nemli olsa da dönemin sonlarına doğru soğuma eğilimi göstermiştir. Bu dönemde:

• İlk primatlar ortaya çıkmıştır.
• Atlar, filler ve diğer büyük memeliler evrimleşmiştir.
• Denizlerde köpekbalıkları ve balinalar çeşitlenmiştir.

Kuaterner Dönemi: Buzul Çağları ve İnsanın Ortaya Çıkışı

Kuaterner, günümüzden yaklaşık 2.6 milyon yıl önce başlayıp hala devam eden jeolojik dönemdir. Bu dönem, özellikle buzul çağları ile bilinir; Kuzey Yarımküre'nin büyük bölümü kalın buz tabakalarıyla kaplanmıştır. Bu iklim değişiklikleri, bitki ve hayvan topluluklarının dağılımını önemli ölçüde etkilemiştir. Kuaterner döneminin en önemli özelliklerinden biri de insanın evrimleşmesi ve dünyaya yayılmasıdır. Bu dönemde:

• Farklı insan türleri ortaya çıkmış ve Homo sapiens (modern insan) baskın hale gelmiştir.
• Büyük memeli türleri (mamutlar, yünlü gergedanlar vb.) evrimleşmiş, ancak birçoğu buzul çağlarının sonunda yok olmuştur.
• Deniz seviyeleri önemli ölçüde değişmiş ve kıyı şeritleri farklı zamanlarda farklı görünümlere sahip olmuştur.

Özetle, Tersiyer memelilerin yükselişine sahne olurken, Kuaterner buzul çağları ve insanın evrimiyle öne çıkar. Her iki dönem de Dünya'nın ve üzerindeki yaşamın bugünkü haline gelmesinde kritik rol oynamıştır. Jeolojik zaman dilimlerini anlamak, gezegenimizin geçmişini ve geleceğini daha iyi kavramamıza yardımcı olur.