Lezyon nasıl olur?

Bir Lezyon Nasıl Olur?

Bir lezyonun nasıl oluştuğunu anlamak, vücudumuzun bize nasıl sinyal verdiğini çözmek gibi. Deneyimlerime göre, lezyonlar aslında bir hasarın veya anormalliğin bir belirtisidir ve bu hasarın nedeni, türü ve yeri lezyonun görünümünü ve neden olduğu şikayetleri belirler. Yani, vücudunda gördüğün veya hissettiğin her lezyon, orada bir şeylerin değiştiğinin bir işaretidir.

Örneğin, bir travma sonucu oluşan bir lezyon ile bir iltihaplanma sonucu oluşan lezyon arasında büyük farklar vardır. Biri ani bir darbe veya sürtünme ile oluşurken, diğeri vücudun bir mikroorganizmaya veya içsel bir reaksiyona verdiği cevabın sonucudur.

Lezyon Oluşum Mekanizmaları

Lezyonlar genellikle bir hücre veya doku grubunun normal işleyişinin bozulmasıyla başlar. Bu bozulmanın altında yatan birkaç ana neden var:

• Fiziksel Travma: Bu en bilinen nedenlerden biri. Bir düşme, bir kesik, bir yanık veya aşırı sürtünme gibi dış etkenler dokuda doğrudan hasara yol açar. Örneğin, bir düşme sonrası dizinde oluşan morarma veya sıyrık bir lezyondur. Cilt hücrelerinin tahrip olması veya kan damarlarının yırtılmasıyla oluşur.
• Enfeksiyonlar: Bakteriler, virüsler, mantarlar veya parazitler vücuda girdiğinde, bağışıklık sistemimiz onlara karşı savaşır. Bu savaş sırasında oluşan iltihaplanma ve doku hasarı lezyonlara yol açabilir. Bir sivilce (akne vulgaris) de bir enfeksiyon ve iltihaplanma sonucu oluşan bir cilt lezyonudur.
• İltihaplanma (Enflamasyon): Vücudun herhangi bir dokusunda oluşan iltihaplanma, lezyonların ortaya çıkmasına neden olabilir. Bu iltihaplanma, bir yaralanmaya, enfeksiyona, alerjik reaksiyona veya otoimmün hastalıklara bağlı olabilir. Örneğin, romatoid artritte eklemlerde oluşan şişlik ve kızarıklık bir iltihabi lezyondur.
• Tümörler (Neoplaziler): Hücrelerin kontrolsüz bir şekilde çoğalmasıyla oluşan kitlelerdir. Bunlar iyi huylu (benign) veya kötü huylu (malign) olabilir. Bir benin büyümesi veya renginin değişmesi, bir neoplazi lezyonunun belirtisi olabilir. Tümörler doku yapısını bozar ve çevre dokulara yayılabilirler.
• Vasküler Sorunlar: Kan damarlarındaki problemler de lezyonlara yol açabilir. Kan akışının azalması (iskemi), tıkanıklıklar (tromboz, emboli) veya damar duvarlarının zayıflaması (anevrizma) doku hasarına ve dolayısıyla lezyonlara neden olur. Diyabet hastalarında görülen diyabetik ülserler, genellikle bacaklardaki kan dolaşımı sorunlarından kaynaklanır.

Lezyonların Görünümü ve Belirtileri

Lezyonlar çok çeşitli şekillerde, boyutlarda ve renklerde olabilir. Bu görünüm, altta yatan nedene dair ipuçları verir. Deneyimlerime göre, dikkat etmen gereken bazı yaygın lezyon tipleri ve özellikleri şunlardır:

• Makül: Cilt yüzeyinde renk değişikliği olan, ancak ne kabartı ne de çöküntü olmayan lezyonlardır. Örneğin, çil veya yaşlılık lekeleri.
• Papül: Cilt yüzeyinden hafifçe kabarık, 1 cm'den küçük lezyonlardır. Sivilceler buna bir örnektir.
• Plak: Geniş bir alana yayılmış, kabarık ve genellikle deriden daha belirgin lezyonlardır. Sedef hastalığında görülen lezyonlar bu gruba girer.
• Nodül: Derinin daha derinlerine inen, genellikle sert ve 1 cm'den büyük kabarık lezyonlardır.
• Vezikül: İçinde berrak sıvı bulunan, küçük kabarcıklardır. Uçuklar (herpes simpleks) vezikül lezyonlarıdır.
• Bül: Veziküllerden daha büyük, içi sıvı dolu kabarcıklardır.
• Püstül: İçinde iltihap (irin) bulunan, genellikle beyaz veya sarı renkli kabarık lezyonlardır. Sivilcelerin iltihaplı olanları bu kategoriye girer.
• Ülser: Derinin üst tabakalarının yok olmasıyla oluşan çukurluklardır. Bası yaraları (dekübit ülserleri) buna örnektir.
• Eroz: Sadece derinin üst tabakasını etkileyen, ancak derinlere inmeyen yüzeyel sıyrıklardır.

Bunların yanı sıra kaşıntı, ağrı, akıntı, kanama, sıcaklık artışı gibi belirtiler de lezyonun varlığına eşlik edebilir.

Ne Zaman Doktora Gitmeli?

Her lezyon ciddi olmayabilir, ancak bazı durumlarda mutlaka bir uzmana görünmek gerekir. Deneyimlerime göre, aşağıdaki durumlarda bir doktora başvurmak önemlidir:

• Yeni Oluşan veya Değişen Benler: Bir benin şekli, boyutu, rengi değişiyorsa, kaşınıyor veya kanıyorsa bu bir cilt kanseri belirtisi olabilir. Özellikle ABCDE kuralını unutma: Asymmetry (asimetri), Border (kenarların düzensizliği), Color (renk değişiklikleri), Diameter (çapın 6 mm'den büyük olması) ve Evolving (zamanla değişmesi).
• Ağrılı veya İltihaplı Yaralar: İyileşmeyen, giderek büyüyen veya etrafında kızarıklık, ısı artışı, irin gibi iltihap belirtileri gösteren lezyonlar enfeksiyon belirtisi olabilir.
• Açıklanamayan Kitleler: Vücudunda kendiliğinden oluşan, nedenini bilmediğin sert veya yumuşak kitleler varsa mutlaka bir doktora danışmalısın.
• Kronik Yaralar: Uzun süredir iyileşmeyen yaralar, özellikle diyabet veya dolaşım bozukluğu gibi kronik hastalıkları olan kişilerde daha ciddi sorunların habercisi olabilir.

Unutma, erken teşhis ve tedavi, birçok lezyonun daha kötüye gitmesini engelleyebilir. Kendi vücudunu dinlemeyi ve şüphe duyduğun her durumda bir uzmana danışmayı ihmal etme.