Ağızda pamukçuk neden olur?
Ağızda Pamukçuk Neden Olur?
Ağızda pamukçuk dediğimiz o beyaz, bazen acı veren tabaka aslında Candida albicans isimli bir mantarın ağızda aşırı çoğalmasından kaynaklanıyor. Bu mantar hepimizin vücudunda zaten belli bir oranda bulunur ama bağışıklık sistemi dengedeyken pek sorun yaratmaz. Ancak bazı durumlar bu dengeyi bozunca, işte o zaman pamukçuk kendini gösterir.
Bağışıklık Sisteminin Zayıflaması
En sık karşılaştığımız nedenlerden biri bağışıklık sisteminin zayıflamasıdır. Vücudun savunma mekanizması güçsüz düştüğünde, mantarların kontrolsüzce üremesi kolaylaşır. Bu durum özellikle şu kişileri daha çok etkiler:
- Bebekler ve Küçük Çocuklar: Bağışıklık sistemleri henüz tam gelişmediği için pamukçuk onlar arasında oldukça yaygındır. Annesinden doğum sırasında veya emzirme yoluyla mantarı kapabilirler.
- Yaşlılar: İlerleyen yaşla birlikte bağışıklık sistemi de doğal olarak zayıflayabilir.
- Kronik Hastalığı Olanlar: Diyabet (şeker hastalığı) gibi kan şekeri yüksek seyreden rahatsızlıklar, mantarın beslenmesini kolaylaştırır. Yüksek kan şekeri, ağızdaki şeker seviyesini de artırarak mantar için uygun bir ortam oluşturur.
- Kanser Tedavisi Görenler: Kemoterapi ve radyoterapi gibi tedaviler, bağışıklık sistemini ciddi şekilde baskılar. Bu nedenle bu tedavileri alan kişilerde pamukçuk riski yüksektir.
- HIV/AIDS Hastaları: Bağışıklık sisteminin en çok etkilendiği bu hastalarda da pamukçuk sıkça görülür.
Antibiyotik ve Kortizon Kullanımı
Deneyimlerime göre, uzun süreli veya yüksek dozda antibiyotik kullanımı pamukçuğa yol açabilen en önemli faktörlerden biri. Antibiyotikler sadece kötü bakterileri değil, ağızdaki "iyi" bakterileri de yok eder. Bu iyi bakteriler, aslında Candida mantarının aşırı çoğalmasını engelleyen bir denge unsurudur. Onlar ortadan kalkınca mantar serbestçe üreyebilir. Benzer şekilde, kortizonlu ilaçların (solunum yoluyla kullanılanlar dahil) uzun süreli kullanımı da ağızdaki mantarın artmasına neden olabilir. Bunlar, vücudun doğal savunma mekanizmalarını bastırarak mantarın işini kolaylaştırır.
Ağız Hijyeninde Aksaklıklar ve Ağız Kuruluğu
Ağız hijyenine yeterince özen göstermemek de pamukçuk için zemin hazırlar. Dişlerinizi fırçalamak, dilinizi temizlemek ve gargara yapmak, ağızdaki mantar seviyesini kontrol altında tutmaya yardımcı olur. Eğer bu ihmal edilirse, ağızda biriken kalıntılar mantarın üremesi için ideal bir ortam yaratır. Ayrıca, tükürük miktarı azaldığında, yani ağız kuruluğu yaşandığında da bu risk artar. Tükürük, ağızdaki mikroorganizmaları temizlemeye yardımcı olan doğal bir savunma mekanizmasıdır. Bu nedenle:
- Bol Su İçin: Gün içinde yeterince sıvı tüketmek, ağız kuruluğunu önlemeye yardımcı olur.
- Ağız Kokusuna Dikkat Edin: Eğer ağız kokunuz varsa, bu ağız hijyeninde bir sorun olduğuna veya ağız kuruluğuna işaret edebilir.
- Protez Kullanıyorsanız Dikkat Edin: Diş protezleri de mantar için bir üreme alanı olabilir. Protezlerinizi düzenli olarak temizlemek ve gece çıkarıp dinlendirmek önemlidir.
Diğer Nedenler
Bunların dışında, hamilelikte hormon değişiklikleri, bazı vitamin eksiklikleri (özellikle B vitaminleri ve demir), stres ve sigara kullanımı da pamukçuk gelişimini tetikleyebilir. Sigara, ağızdaki dokuları tahriş ederek ve bağışıklık sistemini zayıflatarak bu mantarın çoğalmasına zemin hazırlayabilir.
Eğer ağzınızda böyle bir durum fark ederseniz, kesinlikle bir sağlık profesyoneline başvurmanız en doğrusudur. Teşhis ve doğru tedavi yöntemi için doktorunuza danışın.