7 Makam nedir?

7 Makam Nedir?

Müzikteki 7 makam, temel olarak Türk müziğinin yapı taşlarından biridir. Eğer bu işe gönül vermişseniz, mutlaka karşınıza çıkacak bir kavram. Basitçe ifade etmek gerekirse, makam, notaların belirli bir sırayla, belli aralıklarla ve belli bir karakterle yan yana gelerek oluşturduğu bir melodik kalıptır. Yani bir nevi müziğin DNA’sı gibi düşünebilirsin. Her makamın kendine özgü bir duygu durumu, bir atmosferi vardır.

Makamların Temel Yapısı: Diziler ve Yürüyüşler

Her makamın bir veya birden fazla dizisi vardır. Dizi, makamın seslerinin belirli bir şekilde sıralanmasıdır. Bunu bir lego seti gibi düşünebilirsin; elindeki parçaları nasıl birleştirdiğin önemli. Türk müziğinde kullanılan ses aralıkları Batı müziğinden farklıdır, özellikle komalar dediğimiz ince sesler makamların karakterini belirler. Örneğin, rast makamı do, re, mi bemol, fa diyez, sol, la, si bemol, do diye sıralanabilir. Ama önemli olan bu seslerin arasındaki aralıkların nasıl olduğu. Bir makamın neşeli mi, hüzünlü mü, sakin mi olacağını bu aralıklar belirler. Bir makamın yürüyüşü ise, o makamın hangi seslerden başlayıp hangi seslere indiği, seyir halinde nasıl ilerlediğidir. Örneğin, rast makamının yavaş yavaş yukarı çıkıp sonra tekrar aşağı inmesi farklı bir hava katarken, uşşak makamının daha yumuşak, daha naif bir iniş çıkışı olabilir.

En Çok Karşılaşılan 7 Makam ve Özellikleri

Türk müziğinde yüzlerce makam olduğunu biliyor muydun? Ancak genel olarak bilinen ve en çok kullanılanlardan 7 tanesini ele almak konuyu anlamak için iyi bir başlangıç olacaktır. İşte deneyimlerime göre bu makamlardan bazıları:

  • Rast: Genellikle neşeli, coşkulu bir hava verir. Türk müziğinin en temel makamlarından biridir. Başlangıç seviyesinde öğrenmek için idealdir.
  • Uşşak: Daha sakin, hüzünlü ve romantik bir karakteri vardır. Gönül tellerini titretir derler ya, uşşak tam da öyle bir makam.
  • Hicaz: Kararlı, bazen dramatik bir ifade gücüne sahiptir. Türk müziğinin olmazsa olmazlarındandır.
  • Hüseyni: Yumuşak, akıcı ve insancıl bir tınıya sahiptir. Dinlemesi oldukça rahattır.
  • Kürdî: Hareketli, bazen biraz hüzünlü ama yine de kendine has bir enerjisi olan bir makamdır.
  • Nihavend: Romantik, melankolik ve oldukça akılda kalıcı melodiler sunar. Pek çok sevilen şarkıda bu makama rastlamak mümkündür.
  • Saba: Genellikle sevinçli, neşeli ve hareketli bir makamdır. Özellikle bayramlarda, şenliklerde sıkça duyulur.

Bu makamların her birinin kendine has komaları, kendine has seyirleri vardır. Örneğin, rast makamının yapısında kullanılan bir diyez veya bemol, hicaz makamında farklı bir işlev görebilir. Bu nüansları anlamak, makam müziğini gerçekten hissetmeni sağlar.

Makamları Öğrenme ve Uygulama İpuçları

Eğer bu konular ilgini çektiyse ve daha derinlemesine öğrenmek istiyorsan, sana birkaç tavsiyem olacak:

  • Dinle, Dinle, Dinle: Bol bol Türk müziği dinle. Farklı makamlardaki eserleri ayırt etmeye çalış. Hangi eserin hangi makamda olduğunu öğrenmek için eser isimlerine dikkat edebilirsin.
  • Bir Enstrüman Edin: Ney, ud, bağlama gibi geleneksel enstrümanlar makamları öğrenmek ve çalmak için harika araçlardır. Başlangıçta basit makamları çalmaya çalışmak motivasyonunu artıracaktır.
  • Bir Ustadan Yardım Al: Mümkünse bir makam hocasıyla çalış. En doğru bilgiyi ve en iyi tekniği ondan alabilirsin. Online dersler de günümüzde oldukça yaygın.
  • Sesini Kullan: Kendi kendine türküler söyleyerek veya ezgiler üreterek de makamların yapısını hissedebilirsin. Kulak eğitimin geliştikçe makamları daha rahat tanırsın.
  • Sabırlı Ol: Makamlar derin bir derya. Öğrenme süreci zaman alacaktır ama her yeni öğrendiğin makam, sana müziğin bambaşka bir kapısını aralayacaktır.

Unutma, makamlar sadece notaların dizilişi değil, aynı zamanda duygu aktarımının da bir yoludur. Onları öğrenmek, müzikle olan bağını daha da güçlendirecektir.