Vareste tutmak ne demek?

Vareste Tutmak Ne Demek? Detaylı Bir Bakış

Vareste tutmak, finansal dünyada oldukça sık karşına çıkan ama tam olarak ne anlama geldiği çoğu zaman karıştırılan bir terim. En basit haliyle, bir mal veya hizmetin bedelinin, belli bir süre boyunca ödenmeyip ertelenmesi anlamına gelir. Ancak bu erteleme, her zaman karşılıksız değildir. Genellikle bu süre zarfında faiz işler.

Özellikle ticari işlemlerde, mal veya hizmet alan tarafın nakit akışını düzenlemesine yardımcı olmak amacıyla vareste tutma yaygın olarak kullanılır. Örneğin, bir imalatçı, hammaddesini peşin ödemek yerine belirli bir vadede ödemeyi kabul edebilir. Bu durum, imalatçının elinde kalan nakdi diğer operasyonel giderleri için kullanmasına olanak tanır.

Vareste tutmanın temel mantığı, zamanın paranın değeri ilkesine dayanır. Bugün elinde olan 100 TL, yarın elinde olacak 100 TL'den daha değerlidir. Çünkü bugünkü 100 TL'yi yatırıp faiz kazanma fırsatın vardır. Vareste tutmada ise satıcı, bu fırsattan feragat ettiği için bir nevi faiz talep eder.

Vareste Tutmanın Mekanizması ve Örnekler

Vareste tutmanın nasıl işlediğini somut örneklerle daha iyi anlayabilirsin. Diyelim ki bir şirketin başka bir şirketten 50.000 TL değerinde mal aldığını ve bu ödemenin 90 gün sonra yapılacağı anlaşıldığını varsayalım. Eğer bu 90 günlük süre için vareste işlemi yapılıyorsa, bu genellikle ek bir maliyet getirir.

Örneğin, bu 90 günlük süre için yıllık %12 faiz oranıyla anlaşıldıysa, ödeme vadesi geldiğinde şirket aslında 50.000 TL artı bu faiz üzerinden hesaplanacak tutarı öder. Basit bir faiz hesaplamasıyla:

• Yıllık faiz: 50.000 TL * 0.12 = 6.000 TL
• Günlük faiz: 6.000 TL / 365 gün ≈ 16.44 TL
• 90 günlük faiz: 16.44 TL * 90 gün ≈ 1.480 TL

Bu durumda, 90 gün sonunda ödenecek toplam tutar yaklaşık olarak 50.000 TL + 1.480 TL = 51.480 TL olur. İşte bu ek 1.480 TL, vareste tutmanın getirdiği maliyettir.

Deneyimlerime göre, bu tür anlaşmalar genellikle büyük ölçekli ticari faaliyetlerde, özellikle uluslararası ticarette veya tedarik zincirlerinde daha sık görülür. Örneğin, bir mobilya üreticisi, kumaş tedarikçisinden 100.000 TL'lik kumaşı 120 gün vareste ile alabilir. Bu, üreticinin nakit akışını yönetmesine, mevcut siparişlerini zamanında tamamlamasına ve yeni siparişler almasına olanak tanırken, tedarikçi de bu gecikme için bir bedel almış olur.

Vareste Tutmanın Avantajları ve Dezavantajları

Alıcı Açısından Avantajları:

• Nakit Akışı Yönetimi: En büyük avantajı, alıcının nakit akışını daha etkin yönetmesini sağlamasıdır. Ödemeyi erteleyerek, elde kalan nakdi dönen varlıklarını artırabilir veya daha karlı yatırımlar yapabilir.
• İş Hacminin Genişletilmesi: Peşin ödeme yapma zorunluluğu ortadan kalktığı için daha fazla mal veya hizmet alma imkanı doğar, bu da iş hacmini genişletmeye yardımcı olur.
• Maliyet Kontrolü: Satıcı ile yapılan anlaşmada faiz oranı makul seviyelerdeyse, bu aslında bir nevi finansman maliyeti olarak görülebilir ve banka kredilerine göre daha avantajlı olabilir.

Satıcı Açısından Avantajları:

• Satışları Artırma Potansiyeli: Vareste imkanı sunmak, alıcının ilgisini çekerek satışları artırabilir. Özellikle rekabetin yüksek olduğu sektörlerde önemli bir satış aracı olabilir.
• Müşteri İlişkilerini Güçlendirme: Alıcının finansal ihtiyaçlarına çözüm sunmak, uzun vadeli ve güçlü müşteri ilişkileri kurmaya yardımcı olur.
• Finansal Gelir: Ertelenen ödeme süresi boyunca kazanılan faiz, satıcı için ek bir gelir kaynağı oluşturur.

Dezavantajları:

Her iki taraf için de dezavantajlar söz konusu olabilir. Alıcı için en önemli dezavantaj, ödemenin ertelenmesi karşılığında ek maliyet (faiz) ödemesidir. Eğer bu faiz oranı yüksekse, mal veya hizmetin toplam maliyeti önemli ölçüde artabilir. Ayrıca, ödeme vadesini kaçırmak, sözleşme ihlali anlamına gelir ve ciddi yaptırımlara yol açabilir.

Satıcı için ise en büyük risk, alıcının ödeme vadesinde temerrüde düşme olasılığıdır. Eğer alıcı ödeme yapamazsa, satıcı hem alacağından olur hem de tahsilat süreciyle uğraşmak zorunda kalır. Bu nedenle, vareste tutma anlaşmaları yapılırken alıcının kredibilitesi ve finansal durumu detaylı bir şekilde incelenmelidir.

Vareste Tutma Türleri ve Dikkat Edilmesi Gerekenler

Vareste tutma, farklı şekillerde karşımıza çıkabilir. En yaygın olanı vadeli hesap olarak bilinen türdür. Bu türde, ödeme belirli bir vadede tek seferde yapılır.

Bir diğer tür ise senetle satış veya vadeli çek gibi araçlarla yapılan vareste işlemleridir. Bu durumlarda, alıcı, ödemeyi garanti eden bir finansal belge (senet veya çek) verir. Bu belgeler, ileride bir finans kuruluşundan iskonto edilerek nakde çevrilebilir.

Deneyimlerime göre, vareste tutma anlaşmalarında dikkat edilmesi gereken en önemli hususlar şunlardır:

• Faiz Oranı: Anlaşılan faiz oranının piyasa koşullarına uygun ve makul olduğundan emin ol. Yüksek faizler, faydadan çok zarar getirebilir.
• Vade Süresi: Ödeme vadesinin, nakit akışını yönetebileceğin bir süreye denk geldiğinden emin ol. Çok kısa vadeler sıkıntı yaratabilirken, çok uzun vadeler ise gereğinden fazla faiz ödemene neden olabilir.
• Sözleşme Detayları: Vareste tutma anlaşmasının tüm detaylarını içeren yazılı bir sözleşme yap. Faiz hesaplama yöntemi, vade bitimi, olası gecikme cezaları gibi konular net bir şekilde belirtilmelidir.
• Alıcının Kredibilitesi: Eğer satıcı konumundaysan, alıcının finansal durumunu ve geri ödeme kapasitesini önceden araştırmalısın. Gerekirse referans kontrolü yapmalısın.

Özetle, vareste tutmak, ticari işlemlerde esneklik sağlayan bir yöntem olsa da, her iki tarafın da kendi avantajlarını ve risklerini iyi değerlendirmesi gereken bir anlaşmadır. Anlaşmanın tüm şartlarını net bir şekilde belirlemek, ileride yaşanabilecek sorunların önüne geçmenin en etkili yoludur.