Tarama yöntem nedir?
Tarama Yöntemi Nedir?
Tarama yöntemi, genellikle bilginin hızlıca edinilmesi ve ana fikirlerin yakalanması amacıyla kullanılan bir okuma tekniğidir. Amaç, metnin tamamını satır satır okuyup anlamaya çalışmak değil, gözleri sayfa üzerinde gezdirerek belirli bilgileri veya ana temaları bulmaktır. Bu, özellikle yoğun bilgi içeren metinlerle uğraşırken veya belirli bir sorunun cevabını ararken son derece etkilidir.
Deneyimlerime göre, tarama yaparken dikkat edilmesi gereken birkaç önemli nokta var. Öncelikle, ne aradığınızı bilmeniz gerekiyor. Eğer bir araştırma yapıyorsanız, anahtar kelimelerinizi belirleyin. Örneğin, bir tarih kitabı okuyorsanız ve Fransız Devrimi'nin nedenlerini öğrenmek istiyorsanız, "devrim nedenleri", "Fransız Devrimi sebepleri" gibi kelimeleri zihninizde tutun. Ardından, gözlerinizi başlıklar, alt başlıklar, giriş ve sonuç paragrafları, kalın veya italik yazılmış kelimeler ve numaralandırılmış listeler üzerinde gezdirin. Bu unsurlar genellikle metnin en önemli bilgilerini içerir.
Tarama Yönteminin Temel Prensipleri
Tarama yönteminin temelinde, metnin yapısını ve organizasyonunu anlamak yatar. Okuyacağın metnin genel çerçevesini hızlıca kavrarsan, aradığın bilgiye ulaşman çok daha kolaylaşır. Bunu yapmak için:
- Başlıklar ve Alt Başlıklar: Bunlar, metnin ana bölümlerini ve konularını belirler. Gözlerin bu başlıklar üzerinde gezinirken, hangi bölümün senin için önemli olabileceğini anlayabilirsin.
- Giriş ve Sonuç Paragrafları: Bu paragraflar genellikle metnin ana fikrini ve özetini sunar. Özellikle giriş paragrafı, yazarın ne anlatmak istediği hakkında sana iyi bir fikir verebilir.
- Görseller, Grafikler ve Tablolar: Eğer metinde görseller, grafikler veya tablolar varsa, bunlar da önemli bilgileri veya verileri özetleyebilir. Bunlara göz atmak, metnin içeriği hakkında hızlı bir fikir edinmeni sağlar.
- Anahtar Kelimeler ve Vurgular: Yazarın önemli bulduğu kelimeler genellikle kalın, italik veya altı çizili olarak belirtilir. Bu vurgulanmış kelimeler, senin de dikkatini çekmesi gereken noktalardır.
Örneğin, bir makalede "küresel ısınmanın etkileri" hakkında bilgi arıyorsan, sadece "etkileri", "sonuçları", "zararları" gibi kelimelerin geçtiği paragraflara veya cümlelere odaklanabilirsin. Bu şekilde, tüm makaleyi satır satır okuyarak zaman kaybetmek yerine, sadece ilgili bölümleri tarayarak aradığın bilgiyi bulabilirsin.
Tarama Yöntemini Ne Zaman Kullanmalı?
Tarama yöntemi her okuma durumu için uygun değildir. Ancak belirli durumlarda hayat kurtarıcı olabilir. Deneyimlerime göre, şu durumlarda tarama yöntemini kullanmak son derece faydalıdır:
- Büyük Miktarda Bilgiyle Karşılaştığında: Bir ders kitabı, uzun bir rapor veya kapsamlı bir makale gibi çok sayıda bilgi içeren bir metinle karşılaştığında. Amacın genel bir fikir edinmekse, tarama yöntemiyle başlayabilirsin.
- Belirli Bir Bilgi Aradığında: Bir proje ödevi için belirli bir istatistik veya bir kitaptan bir alıntı gibi net bir bilgiye ihtiyacın olduğunda. Hangi bölümün bu bilgiyi içerebileceğini tahmin edip o bölümleri tarayabilirsin.
- Okumadan Önce Metnin Genel Yapısını Anlamak İstediğinde: Bir metni okumaya başlamadan önce, ne tür bilgilerle karşılaşacağını bilmek istersin. Bu, okuma stratejini belirlemene yardımcı olur.
- Zamanın Kısıtlı Olduğunda: Bir sınava hazırlanırken veya bir toplantıya gitmeden önce hızlıca bilgi edinmen gerektiğinde tarama yöntemi zaman tasarrufu sağlar.
Örneğin, bir haber sitesinde siyasi bir gelişmeyle ilgili farklı görüşleri araştırıyorsan, her bir haberi baştan sona okumak yerine, başlıkları ve ilk paragrafları tarayarak hangi haberin senin aradığın bilgiye daha yakın olduğunu belirleyebilirsin. Bu şekilde, daha verimli bir şekilde bilgiye ulaşmış olursun.
Tarama Yöntemini Etkili Kullanma İpuçları
Tarama yöntemini etkili bir şekilde kullanabilmek için birkaç pratik ipucu verebilirim:
- Amacını Netleştir: Okumaya başlamadan önce ne aradığını tam olarak bil. Bu, odaklanmanı sağlar.
- Göz Hareketlerini Hızlandır: Gözlerini sayfa üzerinde hızlıca gezdir. Sabit kalma.
- Okumayı Durdur: Aradığın anahtar kelimeyi veya bilgiyi bulduğunda, orada okumayı durdur ve o bölümü daha dikkatli oku.
- Test Et: Tarama yaptıktan sonra, metnin ana fikirlerini veya aradığın bilgiyi gerçekten yakaladığını anlamak için kısa bir özet çıkar veya birkaç soruya cevap vermeye çalış.
- Pratik Yap: Herhangi bir metinle pratik yaparak tarama becerini geliştirebilirsin. Dergiler, gazeteler veya çevrimiçi makaleler bunun için iyi kaynaklardır.
Unutma, tarama yöntemi bir beceridir ve pratikle gelişir. Başlangıçta biraz zorlanabilirsin ama düzenli uyguladığında, bilgi edinme hızını ciddi şekilde artırabilirsin.