Gerçek incil hangisi?
Gerçek İncil Hangisi? Kafa Karışıklığına Nokta Koyalım
İncil dediğimizde aslında tek bir kitap akla gelir ama elimizde birden fazla İncil varyantı var. Bu durum en çok da okuyucu olarak seni "Hangisi orijinal?" sorusuyla baş başa bırakıyor. Durumu netleştirelim.
Orijinal Metinler ve Çeviriler
Şöyle düşün: Bir film düşün, önce orijinal dilinde çekiliyor, sonra farklı dillere çevriliyor. İncil'in de durumu biraz böyle. İsa Mesih ve havarilerinin zamanında, yani MS
- yüzyılda, bu hikayeler yazılırken kullanılan dil esas olarak Aramice ve bir miktar da Latince ve İbranice idi. Ancak günümüze ulaşan en eski el yazmaları neredeyse tamamı Grekçe. Bu, doğal bir dil geçişi süreci. Tıpkı günümüzde İngilizce'nin küresel bir dil olması gibi, o dönemde de Grekçe (Koinē Yunancası) Akdeniz dünyasında yaygın bir iletişim diliydi.
* Ne zaman yazıldı? İncil'in Yeni Ahit kısmını oluşturan kitapların büyük çoğunluğu MS
- yüzyılın ikinci yarısı ile
- yüzyılın başlarında yazıldığı düşünülüyor. Pavlus'un mektupları mesela en erkenleri arasında. Matta, Markos, Luka ve Yuhanna'nın yazdığı düşünülen dört İncil ise daha sonraki yıllarda ortaya çıktı.
* El yazmaları ne diyor? Elimizde binlerce eski İncil el yazması var. Bunların en önemlilerinden bazıları
- yüzyıla ait parçalar ve
- ve
- yüzyıllara ait daha tam metinler (örneğin, Codex Sinaiticus ve Codex Vaticanus). Bu el yazmalarının büyük çoğunluğu Grekçe. Bu da demektir ki, bugünkü kullandığımız İncillerin temelini oluşturan metinler zaten Grekçe yazılmıştı.
### Çeviri Süreci ve Farklı İnciller
Burada "gerçek İncil" sorusu aslında "hangi çeviri daha doğru?" sorusuna dönüşüyor. Çünkü dediğim gibi, elimizdeki en eski metinler zaten Grekçe. Osmanlıca’dan Türkçeye yapılan çeviriler gibi düşün. Bir metni farklı dillere çevirirken, kelimelerin tam karşılığını bulmak, orijinal anlamı ve kültürel nüansları aktarmak her zaman kolay olmaz.
* Hangi çeviriler var? Tarih boyunca birçok İncil çevirisi yapıldı. Farklı teolojik yaklaşımlara sahip gruplar, metinleri kendi yorumlarına daha yakın olacak şekilde çevirebilirler. Örneğin, Katolik Kilisesi tarafından kabul edilen kanon ile Protestan Kilisesi tarafından kabul edilen kanon arasında bazı küçük farklılıklar olabilir. Bu farklılıklar genellikle "apokrif" olarak adlandırılan, yani Hristiyanlığın ana akımı tarafından kutsal kitap olarak kabul edilmeyen bazı kitapların dahil olup olmamasıyla ilgilidir. Örneğin, Katolik İncil'inde yer alan Tobit, Yudit, Makkabeler gibi kitaplar Protestan İncillerinde bulunmaz. Ancak, ana dört İncil (Matta, Markos, Luka, Yuhanna) ve Pavlus'un mektupları gibi temel metinler hemen hemen tüm Hristiyan mezheplerince kabul görür.
* Dikkate alınması gerekenler: Deneyimlerime göre, bir çeviriye bakarken şu soruları sormak faydalı olabilir: Çeviriyi kim yapmış? Hangi dildeki metinden çevrilmiş? Günümüz Türkçesine ne kadar uygun? Sadece tek bir çeviriye bağlı kalmak yerine, farklı çevirileri de karşılaştırmak konuyu daha iyi anlamana yardımcı olur. Özellikle eski çevirilerde kullanılan dil zamanla değiştiği için anlaması zor olabiliyor.
Yanlış Bilinenler ve Mitler
Bu konuda bazı yanlış anlaşılmalar ve mitler var. Mesela bazen "Pavlus aslında İsa'nın öğretilerini bozdu" gibi iddialar duyulur. Bu tür yaklaşımlar genellikle metinlerin bağlamından koparılarak veya belirli bir teolojik görüşü desteklemek amacıyla ortaya atılır.
* "Gizli" İnciller mi var? "Nag Hammadi Kütüphanesi" gibi arkeolojik keşiflerle ortaya çıkan bazı metinler var. Bunlar "Gnostik İnciller" olarak da biliniyor ve erken Hristiyanlık döneminden kalma ama ana akım Hristiyanlık tarafından "kanonik" yani kutsal kitap olarak kabul edilmemiş metinlerdir. Bu metinler, orijinal İncillerden farklı öğreti ve bakış açıları sunabilir. Ancak, genellikle bu metinlerin yazılış tarihleri, ana dört İncil'den daha geçtir ve orijinal öğretileri temsil etme konusunda daha az kabul görürler.
* Sayısal Olarak Kaç İncil Var? Hristiyanlığın temelini oluşturan ve Yeni Ahit'te yer alan dört İncil vardır: Matta, Markos, Luka ve Yuhanna. Bunların dışında, yukarıda bahsettiğim gibi kanona dahil edilmemiş başka "İncil" başlığı taşıyan metinler de mevcuttur. Önemli olan, tarihsel ve ilahiyatçılar tarafından kabul gören ana metinlere odaklanmaktır.
Pratik Öneriler
Eğer "gerçek İncil" konusunu daha iyi anlamak istiyorsan, sana birkaç şey önerebilirim:
* Farklı Çevirileri Karşılaştır: Türkçede yaygın olarak kullanılan çeşitli İncil çevirileri var. Birkaçını edinin ve özellikle zorlandığın veya merak ettiğin bölümleri farklı çevirilerde oku. Hangi çevirinin senin için daha anlaşılır olduğunu kendi deneyimlerinle görebilirsin.
* Yorum ve Açıklama Kaynakları Kullan: Sadece metni okumak yerine, güvenilir ilahiyatçılar veya tarihçiler tarafından yazılmış yorumları ve açıklamaları incelemek metni daha iyi anlamana yardımcı olur. Bu kaynaklar, tarihsel bağlamı, kültürel arka planı ve metinlerin anlamını derinlemesine açıklar.
* Akademik Verilere Göz At: Eğer gerçekten meraklıysan, İncil metinlerinin tarihi, el yazmaları ve çeviri süreçleri üzerine yapılmış akademik çalışmaları inceleyebilirsin. Bu tür çalışmalar, konuya daha bilimsel bir açıdan yaklaşmanı sağlar.
* Kafa Karışıklığı Yaşadığında Sor: Eğer bir metin veya öğreti seni şüpheye düşürüyorsa, güvendiğin dini liderlere veya bu konularda bilgili kişilere sormaktan çekinme. Doğru bilgiye ulaşmak için sorular sormak en doğal yoldur.
Unutma, "gerçek İncil" arayışı, genellikle metinlerin doğruluğundan çok, doğru anlamayı ve yorumlamayı kapsar. Elimizdeki temel metinler, tarihsel süreç içinde oluşmuş ve günümüze ulaşmışlardır.