Yetişkinlerde temel yaşam desteği uygulamasında hangisi ile başlanır?
Yetişkinlerde Temel Yaşam Desteği: İlk Adım Ne Olmalı?
Bir acil durum anında, hele ki yakınında bir yetişkinin yardıma ihtiyacı olduğunu gördüğünde ne yapacağını bilmek hayat kurtarabilir. Yetişkinlerde temel yaşam desteği (Temel Yaşam Desteği - TYD) uygulamasında en kritik ilk adım, güvenliği sağlamak ve ardından kişinin bilincini kontrol etmektir. Tecrübelerime göre, bu iki aşama atlanmadan asla müdahaleye başlanmamalıdır.
- Güvenlik Kontrolü: Kendini ve Olay Yerini Koru
Karşında bir insanın yardıma ihtiyacı olduğunu fark ettiğinde, yapman gereken ilk şey hem kendi güvenliğini hem de olay yerinin güvenliğini sağlamaktır. Düşünsene, yardım etmeye çalışırken sen de tehlikeye girersen kimse kimseye yardım edemez. Örneğin, trafik kazası olan bir yere müdahale ediyorsan, araçların geliş yönüne dikkat etmelisin. Elektrik çarpması ihtimali varsa, kesinlikle suya dokunmamalısın. Çevrede başka tehlikeler, dökülmüş kimyasallar veya dengesiz yapılar olabilir. Kendini güvenceye aldıktan sonra müdahaleye geçebilirsin.
- Bilinç Kontrolü: Kişinin Durumunu Anla
Güvenliği sağladıktan sonraki adım, kişinin bilincini kontrol etmektir. Bunu yapmanın en basit ve etkili yolu, nazikçe kişiye dokunarak ve yüksek sesle konuşarak tepki vermesini sağlamaktır. Omuzlarına hafifçe dokun ve "İyi misiniz? Beni duyuyor musunuz?" gibi net sorular sor. Kişi gözlerini açıyor mu, konuşuyor mu, hareket ediyor mu? Bu basit kontrol, kişinin tamamen bilincini mi kaybettiğini yoksa sadece yardıma mı ihtiyacı olduğunu anlamana yardımcı olur. Hiçbir tepki yoksa, bu durum daha acil bir müdahale gerektirir.
- Yardım Çağırma: En Önemli Adımlardan Biri
Eğer kişi tepki vermiyorsa veya bilinci kapalıysa, yapman gereken bir sonraki şey hemen yardım çağırmaktır. Yüksek sesle bağırarak çevredeki insanlardan yardım isteyebilirsin. "Yardım edin! Kimse var mı?" gibi ifadeler kullanmak işe yarar. Eğer yalnızsan ve telefonun yakındaysa, hemen 112 Acil Çağrı Merkezi'ni aramalısın. Birinin gelip yardım etmesini beklerken zaman kaybetmemek için çağrı merkezini aramak birinci öncelik olmalı. Eğer etrafta başka insanlar varsa, birini 112'yi araması ve bir otomatik eksternal defibrilatör (AED) bulması için yönlendirebilirsin. Birçok kaynak, yetişkinlerde temel yaşam desteğinde ilk müdahalenin ardından en hızlı şekilde yardım çağırmanın önemini vurgular.
- Solunum Kontrolü ve Göğüs Basısı: Zaman Kaybetme!
Güvenliği sağladın, yardım çağırdın ve kişinin bilincini kontrol ettin, tepki yok. İşte şimdi kişinin solunumunu kontrol etme ve gerekirse göğüs basısı (kardiyopulmoner resüsitasyon - KPR) yapma zamanı. Kişiyi sert bir zemine yatırdıktan sonra, başını nazikçe geriye doğru eğerek ve çenesini yukarı kaldırarak solunum yolunu açmalısın. Bu pozisyonda, yaklaşık 10 saniye boyunca kişinin nefes alıp vermediğini anlamaya çalış. Göğsünün kalkıp indiğini gözlemle, nefes sesini dinle ve nefes hissetmeye çalış. Eğer kişi normal nefes almıyorsa (örn. sadece iç çekiyorsa veya ağız açık şekilde nefes alıp veriyorsa), bu bir kalp durması belirtisi olabilir. Deneyimlerime göre, bu noktada göğüs basısı uygulamaya başlamak hayatidir. Yetişkinlerde KPR için genel kabul görmüş başlangıç noktası, kabaca iki kolun ortası, göğüs kemiğinin altına yerleştirilen ellerle yapılan basılardır. Bası derinliği yaklaşık 5-6 cm olmalı ve dakikada 100-120 bası hızında devam etmelidir. Bunun amacı, kalbin yeniden kan pompalamasını sağlamaktır. Eğer bu temel yaşam desteği eğitimlerini aldıysan, kurtarıcı nefesleri de uygulamak KPR'nin bir parçasıdır.
Unutma, herhangi bir şey yapmamak yerine bir şeyler yapmak, hayat kurtarma şansını artırır. Temel yaşam desteği eğitimleri almak, bu kritik anlarda kendine daha güvendiğin anlamına gelir.