Kunduz ülkemizde nesli tükendi mi?

Türkiye'de Kunduz: Nesli Tükendi mi, Yoksa Hiç Mi Olmadı?

Senin de aklına takılmıştır eminim, "Kunduzlar Türkiye'de yaşar mıydı, yoksa hep mi filmlerde gördüğümüz bir hayvan?" diye. Deneyimlerime göre, bu soruya verilecek en net yanıt şu: Türkiye'de doğal olarak yaşayan bir kunduz popülasyonu hiçbir zaman olmadı. Yani, nesli tükenmedi, çünkü doğal yaşam alanı değildi. Bu durum, çoğu kişinin düşündüğünün aksine, iklim veya coğrafi koşullarla doğrudan ilgili değil, daha çok türün tarihsel yayılış alanlarıyla alakalı.

Kunduzların Tarihsel Yayılış Alanları ve Türkiye

Kunduzlar (Castor fiber ve Castor canadensis olmak üzere iki ana türü var), Kuzey Amerika, Avrupa ve Asya'nın belirli bölgelerinde doğal olarak yayılış gösterirler. Avrupa ve Asya'da yaşayan kunduz türü Avrupa Kunduzu (Castor fiber)'dur. Bu türün yayılış haritasına baktığımızda, batıda Fransa'dan doğuda Moğolistan'a kadar uzanan geniş bir alan görürüz. Ancak bu haritada, Türkiye'nin güney sınırlarının ötesinde, yani Anadolu coğrafyasında doğal bir yayılış izine rastlanmaz.

• Avrupa: Özellikle orta ve doğu Avrupa'da, nehir ve göl kenarlarında yoğunlaşmışlardır.
• Asya: Rusya, Moğolistan ve Çin'in bazı kuzey bölgelerinde yaşarlar.
• Türkiye: Tarihsel kayıtlarda veya arkeolojik bulgularda Anadolu'da kunduz varlığına dair bir kanıt bulunmuyor. Bu, Anadolu'nun kunduzlar için "doğal bir koridor" veya "yaşam alanı" olmadığını gösteriyor.

Çoğu zaman, "nesli tükenmek" ifadesi, eskiden var olan bir türün yok olması anlamına gelir. Ancak kunduzlar için bu durum geçerli değil. Onlar, bizim coğrafyamızda hiç var olmadılar.

Neden Türkiye'de Doğal Kunduz Hiç Olmadı? Coğrafi Engeller mi, Ekosistem Farklılığı mı?

Bu sorunun cevabı tek bir faktöre bağlı değil, ancak birkaç önemli nokta var. Kunduzlar, su kaynaklarına bağımlı, ağaç kesme ve baraj yapma yetenekleriyle bilinen hayvanlardır. Yaşam alanları genellikle yavaş akan nehirler, göller ve sulak alanlardır. Peki, Türkiye'de bu tür sulak alanlar yok mu? Elbette var. Ama mesele sadece sulak alanın varlığı değil, aynı zamanda türün genetik yayılım geçmişi ve coğrafi engellerdir.

• Coğrafi Engeller: Kunduzların yayılımı genellikle büyük dağ sıraları veya kurak bölgeler tarafından engellenebilir. Anadolu'nun kuzeyinde yer alan Kafkaslar ve güneyindeki Toroslar, kunduzların Avrupa ve Asya'daki yayılış alanlarından güneye doğru genişlemesini kısıtlamış olabilir.
• İklim ve Bitki Örtüsü: Kunduzlar, özellikle söğüt, kavak ve huş gibi yumuşak odunlu ağaçları tercih ederler. Türkiye'de bu ağaç türleri olsa da, kunduzların yaşam döngüsü ve beslenme alışkanlıkları için gerekli olan ekosistemin bütünü, onların doğal yayılım alanı dışında kalmış olabilir.
• Tarihsel Yayılım: Türlerin yayılımı binlerce yıl süren doğal süreçlerle oluşur. Kunduzlar, buz devirleri sonrası veya daha eski dönemlerde, kendi doğal yayılım alanları içinde kalmış ve Anadolu'ya doğru bir göç veya yayılım gerçekleştirmemişlerdir.

Yani, mesele "burada yaşayamazlar"dan ziyade, "buraya ulaşmadılar ve buranın ekosistemi onların yayılımı için ideal bir devamlılık sunmadı" şeklinde özetlenebilir.

Türkiye'de Kunduz Görme İhtimali: Sıfır mı?

Doğal olarak sıfır. Ancak, dünyanın çeşitli yerlerinde olduğu gibi, Türkiye'de de bazen hayvanat bahçelerinde veya özel doğal yaşam parklarında kunduzlara rastlayabilirsin. Bu tür yerler, doğal yayılım alanları dışında kalan türleri koruma, sergileme ve eğitim amaçlı barındırır. Bu durum, kunduzların Türkiye'de "yaşadığı" anlamına gelmez, sadece insan eliyle getirilip belirli bir ortamda bakıldığı anlamına gelir.

Eğer bir gün Türkiye'de kunduz gördüğünü iddia eden biriyle karşılaşırsan, büyük ihtimalle ya hayvanat bahçesinden kaçmış bir bireyden ya da yanlış bir tanımlamadan bahsediyordur. Örneğin, bazen su samurları (Lutra lutra) uzaktan kunduzlara benzetilebilir, ancak su samurları Türkiye'nin birçok sulak alanında doğal olarak yaşar ve kunduzlardan çok farklı hayvanlardır.

Umarım bu bilgiler, kafandaki kunduz gizemini çözmene yardımcı olmuştur. Türkiye'nin doğal faunası zengin olsa da, kunduzlar bu zenginliğin bir parçası olmadılar.