Bilgisayar da kurulum nedir?

Bilgisayar Kurulumu: Ne, Neden ve Nasıl?

Bilgisayar kurulumu dediğimizde aslında iki temel aşamadan bahsediyoruz: donanım kurulumu ve yazılım kurulumu. Bunlar, bilgisayarının çalışır hale gelmesi için atman gereken adımlar.

Donanım Kurulumu: Parçaları Birleştirmek

Bu, bilgisayarın fiziksel bileşenlerini bir araya getirme süreci. Yeni bir bilgisayar topluyorsan veya mevcut bilgisayarının bazı parçalarını yükseltiyorsan bu aşamadasın.

Örnek vermek gerekirse, bir masaüstü bilgisayar toplarken anakartı kasaya monte etmek, işlemciyi anakarta takmak, RAM modüllerini yuvalarına oturtmak, depolama birimlerini (SSD, HDD) bağlamak, güç kaynağını yerleştirmek ve ekran kartını takmak gibi adımlar bu kategoriye girer. İşlemci fanını takmayı ve kabloları doğru yerlere bağlamayı unutmamak kritik. Yanlış bir bağlantı, parçaların yanmasına bile neden olabilir. Örneğin, anakarta güç kablosunu yanlış takarsan, anakartın zarar görme olasılığı oldukça yüksek. Genellikle bu parçalar için özel kullanım kılavuzları bulunur ve bu kılavuzlara göz atmak işini çok kolaylaştırır. Birçok zaman bu parçaların üzerinde de hangi yuvaya takılacağına dair ibareler bulunur.

Taşınabilir bilgisayarlar (laptoplar) için bu süreç daha basittir. Genellikle tek yapman gereken, şarj aletini takmak ve gerekirse ek olarak bir fare veya harici klavye bağlamak olur. Ancak, depolama birimi (SSD/HDD) veya RAM yükseltmesi yapacaksan, yine belirli parçaları söküp yenilerini takman gerekir. Bu tür yükseltmelerde, laptop modeline özel sökme talimatlarını internetten bulabilirsin. Örneğin, bazı laptoplarda RAM'e ulaşmak için sadece bir kapak sökülürken, bazılarında tüm alt kasayı çıkarmak gerekebilir.

Yazılım Kurulumu: İşletim Sistemini Yüklemek

Donanımlarını birleştirdikten sonra bilgisayarının "beynini" yani işletim sistemini kurman gerekir. Windows, macOS veya Linux gibi işletim sistemleri, bilgisayarının komutlarını anlayıp yerine getirmesini sağlar.

İşletim sistemi kurulumu genellikle bir USB bellek veya DVD üzerinden yapılır. Bu kurulum medyasını hazırladıktan sonra bilgisayarını bu medyadan başlatman gerekir. Bu, bilgisayarın BIOS/UEFI ayarlarına girerek önyükleme sırasını değiştirmekle mümkündür. Genellikle bilgisayar açılırken F2, F10, F12 veya Delete tuşlarına basarak BIOS/UEFI'ye ulaşabilirsin. Kurulum sihirbazı seni yönlendirecektir. Depolama birimi seçimi, disk bölümlendirme ve temel ayarlar bu aşamada yapılır. Örneğin, Windows 10 kurulumunda, diski biçimlendirme veya yeni bir bölüm oluşturma seçeneklerin olur. Hangi diske kuracağını seçerken dikkatli olmalısın, çünkü yanlış diski biçimlendirirsen içindeki tüm verileri kaybedebilirsin.

İşletim sistemini kurduktan sonra, sürücüleri (driver) yüklemek de çok önemlidir. Sürücüler, donanımının işletim sistemi ile doğru iletişim kurmasını sağlar. Ekran kartı, ses kartı, ağ kartı gibi temel bileşenler için sürücüleri üreticilerin web sitelerinden indirip kurman gerekir. Güncel sürücüler, performans artışı ve olası hataların giderilmesi açısından faydalıdır. Örneğin, ekran kartı sürücüsünü güncellemek, oyunlarda daha yüksek FPS almanızı sağlayabilir.

Uygulama Kurulumu: İhtiyaçlarını Karşılamak

İşletim sistemini kurduktan sonra, bilgisayarını kullanmak için gerekli olan yazılımları, yani uygulamaları kurarsın. Bu, internet tarayıcılarından oyunlara, ofis programlarından grafik tasarım araçlarına kadar her şeyi kapsar.

Uygulama kurulumları genellikle bir yükleyici dosyası (.exe, .msi vb.) aracılığıyla yapılır. Bu dosyayı çalıştırdığında, sana kurulum adımları sunulur. Lisans sözleşmesini kabul etmek, kurulum yerini seçmek ve ek bileşenleri belirlemek gibi adımlar izlenir. Örneğin, Microsoft Office'i kurarken, hangi uygulamaların (Word, Excel, PowerPoint vb.) kurulacağını seçebilirsin. Bazı uygulamalar, kurulum sırasında ek araçlar veya eklentiler de sunar. Bu ek bileşenleri isteyip istemediğine karar vermen önemlidir. Gereksiz yere çok fazla uygulama yüklemek, bilgisayarının performansını düşürebilir.

Pratik İpucu: Uygulama indirme sitelerini seçerken dikkatli ol. Güvenilmeyen sitelerden indirilen yazılımlar virüs veya zararlı yazılım içerebilir. Bu yüzden, resmi web sitelerini veya bilinen indirme platformlarını tercih et. Örneğin, CCleaner gibi sistem temizleme araçları, bilgisayarının daha hızlı çalışmasına yardımcı olabilir, ancak bunları da güvenilir kaynaklardan indirmek gerekir.

Güncellemeler ve Bakım: Sürekli Canlı Tutmak

Bilgisayar kurulumu bir kere yapılıp bırakılmaz. Hem işletim sistemi hem de uygulamalar düzenli olarak güncellenir. Bu güncellemeler, güvenlik açıklarını kapatır, yeni özellikler ekler ve performansı iyileştirir.

Deneyimlerime göre, işletim sistemi güncellemelerini otomatikleştirmek en iyisidir. Bu, güvenlik açıklarının hemen kapatılmasını sağlar. Örneğin, Windows Update, bu işi senin için otomatik olarak yapabilir. Uygulama güncellemelerini de düzenli olarak kontrol etmelisin. Bazı uygulamalar kendi içinde güncelleme denetleyicisine sahipken, bazıları için sitelerini ziyaret etmen gerekebilir. Örneğin, Adobe Creative Cloud uygulamaları genellikle otomatik olarak güncellenir.

Pratik İpucu: Sistem geri yükleme noktaları oluşturmak, olası bir sorunda sana zaman kazandırır. Bir güncelleme veya yazılım kurulumu öncesinde sistem geri yükleme noktası oluşturursan, herhangi bir sorunla karşılaştığında bilgisayarını sorunsuz bir önceki duruma döndürebilirsin. Bu, özellikle önemli bir değişiklik yapmadan önce başvurabileceğin güvenli bir önlemdir.